تنظيم خانواده، طرحي براي امروز و هميشه
تنظيم خانواده، طرحي براي امروز و هميشه
مترجم: مرجان یشایایی
چند قدم تا انفجار
صندوق جمعيت سازمان ملل متّحد (UNPF) در سال 2007 پيش‌بيني کرده بود که تا سال 2008 بيش از نيمي از جمعيت 7/6 ميلياردي جهان، يعني در حدود 3/3 ميليارد نفر، ساکن شهرها خواهند بود و اين جمعيت تا سال 2030، يعني 20 سال ديگر، به 5 ميليارد خواهد رسيد. ساکنان آينده شهرها بيشتر مردم فقيري هستند که آينده آنها، آينده شهرهايي که هر روز در کشورهاي در حال توسعه گسترش مي‌يابند و آينده کل جامعه بشري، بستگي به تصميماتي دارد که براي رويارويي با اين مساله گرفته شود....
هر‌چند جمعيت شهري در طول قرن بيستم با سرعتي فزاينده از 220 ميليون به 8/2 ميليارد نفر رسيد، جمعيت‌شناسان پيش‌بيني مي‌کنند جمعيت شهري با سرعتي بيش از گذشته بين سال‌هاي 2000 تا 2030، به خصوص در شهرهاي آسيايي و آفريقايي به دو برابر افزايش يابد. تا سال 2030، 81 درصد جمعيت شهرنشين جهان در شهرهاي کشورهاي در حال توسعه اقامت خواهند داشت که از مجموع جمعيت چين و ايالات متحده بيشتر است.
رشد جمعيت و ديدگاه‌هاي متفاوت
صندوق جمعيت ملل متحد معتقد است تنها با وقوع يک انقلاب جدي در تفکر مربوط به جمعيت مي‌توان بر روند اين پديده موثر بود. در هشتمين کنگره شهرداران ابرشهرها مسله رشد جمعيت شهرهاي بزرگ مطرح شد. هيات‌هاي نمايندگي حاضر در اين کنگره عقيده داشتند که از روند رو به افزايش شهرنشيني نمي‌توان جلوگيري کرد. هر‌چند بسياري از شهرداران ابرشهرها رشد جمعيت شهري را تهديدي براي استانداردهاي زندگي در اين مناطق مي‌دانستند، برخي همکاران آنان مثل شهردار برلين در سخنراني خود تاکيد کردند: «بايد به جنبه‌هاي مثبت رشد جمعيت نيز توجه کرد. با برنامه‌ريزي درست، رشد جمعيت نه يک تهديد، بلکه يک مزيت است. از جمله اينکه با پيشرفت صنايع کشاورزي و نياز کمتر به نيروهاي يدي، شاهد مهاجرت نيروهاي در خدمت کشاورزي سنتي به مناطق شهري براي کار در صنايع و بخش‌هاي خدماتي هستيم. هر‌چند مهاجران بسياري بدون دسترسي به آب آشاميدني در زاغه‌هاي حاشيه شهرها زندگي مي‌کنند، بازهم به نظر مي‌رسد زندگي در شهر بهتر از روستا است. در شهرها با صرف وقت کمتر مي‌توان به خدمات بهتري دسترسي داشت.»
ولي مطالعات جمعيت‌شناسي سوي ديگر موضوع را هم ديده‌اند. تا همين اواخر روستاها مراکز فقر و رنج انساني بودند. تمام اقدامات صورت گرفته عليه فقر اعم از کسب درآمد، مصرف يا هزينه‌ها نشان مي‌داد فقر در روستاها عميق‌تر و وسيع‌تر از شهرها است و در کل دسترسي به بهداشت، آموزش، دانايي، اطلاعات و فرصت‌هاي شغلي در شهرها بسيار آسان‌تر از روستاهاست که با توجه به تخصيص اعتبارات و تقسيم نابرابر بودجه بين مناطق شهري و روستايي مي‌توان بخشي از اين تفاوت را توضيح داد، ولي امروزه گسترش فقري که مناطق شهري را فرا گرفته و کمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد به تدريج بيش از مناطق روستايي مي‌شود.
نابرابري عميق و رواج فزاينده فقر در شهرها در ميان انباشت داده‌هاي آماري پنهان شده‌اند و بسياري از تحقيقات و آينده‌نگري‌ها نسبت به ميزان و عمق فقر در مناطق شهري کم‌توجه‌اند. صدها ميليون نفر با درآمد ملي پايين يا زير متوسط در شهرها اقامت دارند که تعداد اين افراد به خصوص در آسيا و آفريقا به شدت رو به افزايش است. سوءمديريت شهري مزيت‌هاي موجود در اين مناطق را تلف کرده و امکان مهار فقر را کاهش مي‌دهد. دکتر واتروالد، رييس بخش بسيج منابع صندوق جمعيت ملل متحد مي‌گويد: «هنوز براي مديريت انفجار جمعيت شهري دير نشده، دولت‌ها بايد خود را آماده کنند، ولي با رها کردن مشکل به حال خود آينده واقعا ترسناک است.» و ادامه مي‌دهد: «شهرنشيني غيرقابل اجتناب است و نمي‌توان آن را متوقف کرد. به جاي تمرکز بر اقدامات بازدارنده از ورود افراد به شهرها يا خارج کردن اجباري آنان از شهرهاي بزرگ بايد راه دسترسي مردم به خدماتي مانند مدرسه يا بهداشت را هموار کرد. ما مي‌گوييم تجمع جمعيت يعني تجمع مشکلات. از سوي ديگر تجمع جمعيت يعني تجمع راه‌حل‌ها.»
راه‌حل‌ها
جمعيت ساکن در شهرهاي آفريقا و آسيا هر هفته يک ميليون نفر افزايش مي‌يابد. در چنين وضعيت هشداردهنده‌اي بايد هر‌چه زودتر شهرها را براي اين رشد جمعيت تجهيز کرد، قبل از آنکه دير شود، فکري به حال مشکلات اقتصادي و اجتماعي آنها کنيم. طبق گزارش (UNPF)، در حال حاضر مهم‌ترين عامل افزايش نرخ رشد جمعيت شهرها نه مهاجرت از مناطق ديگر، بلکه زاد و ولد ساکنان آن است و مهاجرت در رتبه پس از آن قرار دارد. اين به سياست‌گذاران هشدار مي‌دهد تا با حمايت از اقداماتي مثل کاهش فقر، دسترسي به آموزش، به خصوص در زنان و دختران و به راه انداختن طرح‌هاي سلامت و بهداشت به ويژه گسترش طرح تنظيم خانواده و کنترل سالانه مواليد نرخ رشد جمعيت شهري را مهار کنند.
دکتر واتر والد مي‌گويد: «اکثر ساکنان شهرهاي رو به توسعه افراد فقيري هستند که سن نيمي از آنان از 25 سال کمتر است. اين افراد نيازهاي خاصي دارند. اگر نتوانيم مناطق شهري را به خدمات انساني مانند آموزش مجهز کنيم، در اين مناطق جهنمي به پا مي‌شود که جرم و بي‌سوادي از عوارض زودهنگام آن است. در واقع به زندگي شهري که براي بسياري نوع جذاب زندگي است نمي‌توان به ديده منفي نگاه کرد. خدمات شهري، شغل و بسياري تسهيلات ديگر در شهرها آسان‌تر از روستاها به دست مي‌آيند و بدون شهرنشيني در هيچ کشوري نمي‌توان انتظار دستاوردهاي عظيم اقتصادي را داشت.»
ترجمه این مقاله از سایت http://salamatiran.com/NSite/FullStory/?Id=35852&type=3 اقتباس شده است.