ایران در بحث تنظیم خانواده الگوی کشورهای اسلامی محسوب می­شود

ایران در بحث تنظیم خانواده الگوی کشورهای اسلامی محسوب می­شود

دکتر شهلا کاظمی­پور

معاون پژوهشی مرکز مطالعات و پژوهش­های جمعیّتی آسیا و اقیانوسیه­ی وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری گفت: در ایران اعتقاد عمومی به تنظیم خانواده به قدری قاطع است که سازمان ملل، ایران را الگوی کشورهای مسلمان سراسر جهان می­داند. دکتر شهلا کاظمی­پور در همایش ملّی آینده­پژوهی و مسایل خانواده در ایران، ضمن اشاره به روند جمعیّتی کشور طیّ سال­های پس از انقلاب و با اشاره به نظرات مدیر کلّ صندوق جمعیّت سازمان ملل در ایران، گفت: وی معتقد است در ایران احکام مذهبی، آیات و روایات با واقعیّت­های موجود تطبیق داده می­شود و تفسیری قابل­انعطاف از کنترل جمعیّت ارایه می­کند و اگر چه سقط جنین غیر قانونی است امّا همه نوع جلوگیری از بارداری مورد تشویق قرار گرفته و از حمایت مذهبی برخوردار است. وی ادامه داد: با همین روش نرخ رشد جمعیّت ایران طیّ یک دهه به کم­تر از نصف، یعنی رقم 47/1 درصد رسید و این نتیجه­ای است که هیچ کشور دیگری نتوانسته به چنین نتیجه­ی درخشانی در مدّت زمانی چنین کوتاه دست یابد. کتظکی­پور در ادامه به نقل از محمّد مصلح­الدّین (مدیر کلّ صندوق جمعیّت سازمان ملل) افزود: به باور این مدیر فرهنگی، عمده­ترین دلایل کاهش جمعیّت طیّ یک دهه در ایران، حمایت بی­نظیر مذهبی، تعهّد سیاسی و زیربنای مناسب بهداشتی بوده است که در هیچ کشوری این سه عامل با هم در یک جا جمع نمی­شوند.

ادامه نوشته

پيامد كنترل شدید جمعيّت، سالخوردگي است

پيامد كنترل شدید جمعيّت، سالخوردگي است

 گفت­و­گوی سعید ارکان­زاده­ یزدی با دکتر حبیب­اللّه رنجانی

اشاره: مطلبی که از نظر می­گذرد عنوان مصاحبه­ای است که با همین عنوان در شماره­ی 1160 روزنامه­ی شرق به تاریخ 23 دی ماه 1389 چاپ شده است. دكتر حبيب‌الله زنجاني از اوّلين كساني است كه درباره­ی سالخورده­شدن جمعيّت ايران بر اثر كنترل شديد مواليد هشدار داده است. او پيش‌بيني مي‌كند اگر كنترل جمعيّت به همين ترتيب پيش برود، در يك دوره­ی 40ساله نزديك به 20 درصد جمعيّت را در مرحله­ی سالخوردگي قرار خواهند داد. به گفته­ی زنجاني پيامدهاي سالخوردگي بسيار سنگين است و تنها گروه سالمندان را دربرنمي‌گيرد بلكه اثرات سنگين‌تري را بر نظام درماني، اشتغال و سياست‌هاي تأمين اجتماعي برجا مي‌گذارد.

- هنگامي كه در اوايل دهه 60 مواليد در ايران افزايش يافت و رشد جمعيت فزوني گرفت، جامعه ايران چه وضعيتي داشت و چه مسائلي موجب افزايش جمعيت شد؟
در اوايل دهه 60 و حتي چند سال قبل از آنكه انقلاب اسلامي پيروز شد، نگرش‌هاي ديني در جامعه تقويت شد و فرصت بيشتري براي ظهور و بروز يافت. يكي از آن نگرش‌ها، فراهم شدن سهل‌تر ازدواج و به دنبال آن فرزندآوري بود. سياست‌هاي دولت در مورد توزيع كالاهاي ضروري نيز كه سهميه‌هايي را به تعداد نفرات خانوار تخصيص مي‌داد، نوعي يارانه و كمك‌هزينه‌اي بود كه مي‌توانست بخشي از بار سنگين هزينه‌هاي زندگي خانوارهاي پرعضو را تعديل كند. در كنار آنها شروع جنگ تحميلي و اعتقاد و الزام به پيروزي در آن، نياز درازمدت كشور به نيروي جوان را افزايش داد، و در حال و هوايي كه بسياري از عملكردهاي نظام قبلي نادرست اعلام شد، سياست‌هاي جمعيتي هم به محاق افتاد و سازمان مجري آن، يعني وزارت بهداشت و درمان فعاليت خود را متوقف يا بسيار محدود كرد كه همه اينها به علاوه عوامل متعدد ديگري، موجب افزايش باروري زنان و در نتيجه تعداد مواليد شد.

ادامه نوشته

جمعيّت و جهاني­شدن

جمعيّت و جهاني­شدن

 سامنر جی لا کرویس و همکاران

مترجم: مریم مهرگان­فر

 در اين مقاله نویسنده تلاش کرده است تا نشان دهد که چگونه جهانی­شدن روند­هاي جمعيّتي را تحت تأثير قرار مي­دهد و از سوی دیگر، روندهاي جمعيّتي چگونه بر جهاني­شدن تأثير می­گذارند. جمعيّت­شناسان تلاش قابل­توجّهي در زمینه­ی اين­كه چگونه نيروهاي جهاني روندهای جمعيّتي را متأثّر مي­كند، چگونه گسترش سريع تكنولوژي ميزان باروري را كنترل و كاهش داده، و چگونه اشاعه سريع بين­المللي سلامت عمومي ميزان مرگ­و­مير را كاهش داده و چگونه تغيير ميزان درآمد، مشاكت زنان در بازار كار و ازدواج را تحت تأثير قرار مي­دهد، صورت داده­اند. بعضي جمعيّت­شناسان بر روي اين موضوع متمركزند كه چگونه افزايش جمعيّت جهان مي­تواند منابع را مصرف و به تحليل ببرد، ديگران بر روي اين­كه چطور جمعيّت بيش­تر جهان مي­تواند موج جديدي از ابداعات و نوآوري­ها را با توانايي جبران هزينه­هاي گفته­شده توليد كند، تأكيد مي­كنند. اين مقاله جهاني­شدن را طيّ سه دوره  از سال­هاي 1850 تا زمان حال بررسي مي­كند و توضيح مي­دهد كه بين سال­هاي 1850 تا 1914 جهاني­شدن اقتصاد به سمت ميزان بي­سابقه­اي از سرمايه، كار و يكپارچگي بازار توليد به وسيله­ی كاهش قيمت تجارت دريايي و زميني رهبري شد. سهم تجارت در توليد ناخالص داخلي در بسياري مناطق به استثنای آمريكاي لاتين افزايش يافت. مهاجرت نيز به ايالات متّحده افزايش يافت، امّا با شروع جنگ جهاني اوّل يك وقفه در جهاني­شدن ايجاد شد كه تأثير خود را در كار، سرمايه  و يكپارچگي بازار توليد و حتّي زندگي اجتماعي مردم در بسياري از كشور ها آشكار كرد. حدود 50 تا 70 ميليون نفر كاشانه­ی خود را طيّ جنگ ،نسل­كُشي يا قحطي از دست دادند. بعداز جنگ كشور هاي اروپايي و ژاپن شروع به تغيير  و كنترل سرمايه كردند.

ادامه نوشته

كارگروه تخصّصي باروري، بهداشت باروري و توسعه

كارگروه تخصّصي باروري، بهداشت باروري و توسعه

بخش جمعيّت سازمان ملل متّحد

باروري، بهداشت باروري و توسعه عناصر اصلي برنامه‌ي عمل كنفرانس بين‌المللي جمعيّت و توسعه (1994 قاهره) و نيز به عنوان اهداف توسعه ي هزاره‌ي سازمان ملل متّحد است. با درنظر گرفتن 44 کمیسیون جمعیّت و توسعه که در  روزهاي 11 تا 15 آوریل 2011 برگزار خواهد شد، بخش جمعيّت سازمان ملل متّحد اقدام به سازماندهي يك گروه كارشناسي تخصّصي براي بررسي مسايل درحال‌ظهور در اين حوزه‌ها به‌ويژه تأثير توسعه بر كاهش باروري، بهبود در دسترسي به خدمات تنظيم خانواده و ساير خدمات بهداشت باروري و كاهش نابرابري در بهداشت باروری نموده است. اعضاي اين گروه كارشناسي شامل آقاي آن بلنس، رخا مهرا، تي پاول شولتز و ديويد كنينگ هستند. هر يك از اين افراد به ترتيب به ارايه‌ي سخنراني در زمينه‌ي سهم تنظيم خانواده در كاهش مرگ‌وميرهاي مادران، هدف‌مندي فقر و نابرابري جنسيّتي در بهبود بهداشت مادران، تأثيرات بلندمدّت تجربه‌ي اجتماعي در متلب، بنگلادش 1996-1974  و پيامدهاي كلان اقتصادي تنظيم خانواده خواهند پرداخت.

فرايند سالمندي و فرضيه‌هاي آن

فرايند سالمندي و فرضيه‌هاي آن 

مسعود كيمياگر

توسعه‌ي اجتماعي ـ‌ اقتصادي جوامع بشري كه پيشرفت‌هاي قابل‌توجّهي را در مراقبت‌هاي پزشكي و بهداشتي به همراه داشته است، سبب تغييرات اساسي در كليه‌ي جنبه‌هاي زندگي از جمله افزايش متوسّط طول عمر گرديده است. اين تغييرات موجب فزوني تعداد سالمندان در جوامع مختلف شده است. لذا جامعه ناگريز از رويارويي با نيازهاي اين گروه است. امروزه هم‌زمان با افزايش اميد زندگي در جوامع بشري از جمله ايران، علاوه بر شناخت روند و فرايند پيري، تأثير عوامل مختلف بر اين روند ازجمله نقش تغذيه و هم‌چنين تأثير افزايش سن بر نيازهاي تغذيه‌اي براي دست‌اندركاران مراقبت‌هاي بهداشتي و درماني، مديران و برنامه‌ريزان مؤسّسات نگهداري سالمندان حائز اهميّت گرديده است. در اين ميان دريافت نامناسب موادّ غذايي در دوران سالمندي نه تنها منجر به دريافت ناكافي موادّ مغذّي مي‌گردد، بلكه ممكن است سبب تسريع پيدايش بسياري از بيماري‌ها در اين دوران گردد و تغييراتي در تركيب بدن و يا كار فيزيولوژيك اندام‌هاي بدن را پديد آورد. لذا مسائل پزشكي سالمندان ازجمله تغذيه‌ي آن‌ها اهميّت زيادي پيدا كرده است، زيرا علاوه بر جذبه‌هاي انساني و پزشكي موضوع از نظر اقتصادي نيز حائز اهميّت است. اگرچه سالمندي امري اجتناب‌ناپذير است ولي بسياري از مشكلات ناشي از آن قابل پيش‌گيري است. لذا به منظور ارتقاء سلامت و كيفيّت زندگي سالمندان و از ديدگاه اولويّت پيش‌گيري بر درمان با پرداختن به تغذيه‌ي مناسب همراه با فعّاليت بدني مي‌توان در هزينه‌هاي درماني اين گروه كه حدوداً 4 برابر بيش‌تر از جوانان است، صرفه‌جويي كرد. اين مقاله در پنجمين كنگره‌ي تغذيه‌ي ايران در سال ۱۳۷۸ ارايه شده است.

بررسي الگوهای علل مرگ‌ومير و رابطه‌ي آن با توسعه‌ي اجتماعي و ساختار اشتغال در سطح شهرستان‫های ايران

بررسي الگوهای علل مرگ‌ومير و رابطه‌ي آن با توسعه‌ي اجتماعي و  ساختار اشتغال در سطح شهرستان‫های ايران

محمود قاضی‫طباطبایی، محمّد شیری

مقدّمه

فرایند انتقال مرگ‌ومير در کشورهاي در حال توسعه در اواسط قرن بيستم آغاز گرديد. در طول این فرایند، شاخص اميد زندگي در بدو تولد از 35 سال به 70 سال افزايش مي‫يابد. بخش اعظمي از کاهش مرگ‌و‌مير در اواسط قرن بيستم متأثر از گسترش و پيشرفت خدمات بهداشتي و درماني و اعمال طرح‫هاي مراقبت بهداشتي همچون واکسيناسيون بعد از جنگ جهاني دوم مي‫باشد. توسعه نظام بهداشتي و درماني منجر شد تا ماهيت علل مرگ‌ومير از بيماري عفوني، که مهمترين علل مرگ‌ومير در دوران قبل از مرحله انتقال مرگ‌ومير بوده است، به بيماري‫هاي غيرعفوني همچون بيماري‫هاي قلبي و سرطان تغيير يابد و ساختار علل مرگ‌ومير را دستخوش تغيير کند. از اینرو، طي مراحل انتقال مرگ‌ومير، واقعه ديگري در زمينه علل مرگ‌ومير بروز مي‫كند كه با عنوان انتقال اپيدميولوژيك مطرح است. بر اساس اين انتقال علل مرگ‌ومير از بيماري‫هاي عفوني و انگلي به بيماري‫هاي غير عفوني و انگلي تغيير يافته و بيماري‫هاي دستگاه گردش خون، سرطان‫ها و سوانح و حوادث و بيماري‫هاي توانكاه به عنوان مهمترين علل مرگ‌ومير مطرح مي‫گردد.

ادامه نوشته

بررسی علل و تحوّل مرگ‌ومیر در کلان‫شهر تهران

بررسی علل و تحوّل مرگ‌ومیر در کلان‫شهر تهران

جلیل ایران‫محبوب و لیلا علیخانی

مقدّمه

در حالي كه پيشرفت علم پزشكي، كشف داروهاي جديد، فراگير‌شدن تكنولوژي بهداشت عمومي و توليد مواد غذايي از مهمترين عوامل كاهش مرگ‌ومير در اكثر كشورهاي جهان بوده است، ولي بر اساس منابع جمعيتي جهان، كاهش مرگ‌ومير در كشورهاي مختلف و حتي در مناطق يك كشور متفاوت است. از اینرو، شاخص مرگ‌ومير از مهمترين ملاك‫هاي ارزشيابي توسعه‫يافتگي و عدم توسعه‫يافتگي در مناطق مختلف محسوب مي‫شود. ترسيم دقيق چهره‫ي مرگ‌ومير و بيماري در جامعه، به منظور شناسايي علل بروز و مقابله با عوامل سبب‫ساز آن، راهبرد اصلي براي افزايش طول عمر بشر و ارتقاء سلامت انسان است (نقوي،1384: 2). بر این اساس، اين پژوهش پس از مروري كلي بر روند تحولات جمعيت و مرگ‌ومير، به بررسي اثر عوامل جمعيتي، اجتماعي- اقتصادي و اكولوژيکی بر علل مرگ‌ومير مي‫پردازد و سپس سطح مرگ‌ومير در گروه‫هاي سني و جنسي مختلف شهر تهران را در سال 1384 برآورد مي‫نمايد و در پایان تحولات اپيدميولوژيكي شهر تهران را در سي سال اخير (1354 تا 1384) مورد ارزيابي و تجزيه و تحليل قرار داده است. از این‫رو، در اين تحقیق چهار هدف كلّي ارزيابي و بررسي سطح مرگ‌ومير در سال 1384، شناخت علل مرگ‌ومير فوت‫شدگان در شهر تهران بر اساس دسته‫بندي علت‫شناسي پرستون و برپايه‫ي جدول طبقه‫بندي بين‫المللي بيماري‫هاي 10ICD، بررسي رابطه علل مرگ‌ومير با عوامل جمعيتي، اجتماعي، اقتصادي و اكولوژيكي و بررسي روند تغيير و تحول علل مرگ‌ومير و اپيدميولوژيك شهر تهران طي دوره سي ساله اخير مدّنظر است.

ادامه نوشته

پاسخ‌هاي جمعيّت‌شناختي به تغييرات ناگهاني اقتصادي و محيطي

پاسخ‌هاي جمعيّت‌شناختي به تغييرات ناگهاني اقتصادي و محيطي

مجموعه‌ي مقاله‌هاي سمينار اتّحاديه‌ي بين‌المللي مطالعات علمي جمعيّت (IUSSP) با عنوان "پاسخ‌هاي جمعيّت‌شناختي به تغييرات ناگهاني اقتصادي و محيطي" كه در روزهاي 21 تا 23 ماه مه 2009 در ژاپن برگزار شد، به صورت آنلاين در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است. اين مجموعه مقاله‌ها، در قالب پي دي اف و در 317 صفحه مشتمل بر شانزده مقاله در حوزه‌هاي مختلف جمعيّتي سازمان يافته است. براي دسترسي به فايل متن كامل اين مجموعه به صورت فشرده، اينجا كليك كنيد. چنانچه قصد نداريد فايل كامل اين مجموعه از مقاله‌ها را داونلود كنيد، بر روي لينك كليك كنيد تا از عنوان مقاله‌هاي چاپ‌شده در اين مجموعه اطّلاع حاصل نماييد. وقتي مقاله‌ي مورد نظرتان را انتخاب نموديد، روي عنوان آن كليك كنيد و به اين ترتيب، آن را بر روي رايانه‌ي شخصي خود ذخيره كنيد.

نمايه‌ي جمعيّت و بهداشت باروري: آمارها و شاخص‌ها

نمايه‌ي جمعيّت و بهداشت باروري: آمارها و شاخص‌ها

                          صندوق جمعيّت سازمان ملل متّحد

داده‌هاي معتبر براي پيش‌رفت در دست‌يابي به هدف‌هاي توسعه‌ي هزاره و كنفرانس بين‌المللي جمعيّت و توسعه و نيز آگاهي برنامه‌ريزان و سياست‌گزاران بسيار مهم و تعيين‌كننده است. اخيراً صندوق جمعيّت سازمان ملل متّحد نمايه‌ي آمارها و شاخص‌هاي جمعيّت و بهداشت باروري 155 كشور درحال‌توسعه را براي سال‌هاي 2010-2009 منتشر نموده است. اطّلاعات مندرج در اين فايل داده، آخرين آمارهاي جمعيّتي و شاخص‌ها و معرّف‌هاي اجتماعي، اقتصادي و بهداشتي را در مناطق و كشورهاي درحال‌توسعه در دسترس قرار مي‌دهد. نمايه‌ي آمارهاي جمعيّت و بهداشت باروري كشورهاي درحال‌توسعه، به روز شده‌ي نسخه‌ي 2005 آن است. گزارش 2009، اصلي‌ترين روندهاي جمعيّت‌شناختي، شاخص‌هاي اقتصادي و اجتماعي، آمارهاي مربوط به بهداشت مادر و كودك، بهداشت باروري نوجوانان، آموزش، اچ آي وي ـ ايدز، برابري جنسيّتي و تقاضا براي بهداشت باروري را پوشش مي‌دهد. همه‌ي داده‌ها قبل از نوامبر 2009 گردآوري شده است. اين داده‌ها و شاخص‌ها هم براي سال مرجع (1990) و هم آخرين سالي كه داده‌ها در دسترس بوده‌اند گزارش شده است. براي دسترسي مستقيم و استفاده‌ي آنلاين از اين فايل داده‌ها،اينجا كليك كنيد. اگر مي‌خواهيد فايل داده‌ها را در قالب پي دي اف داونلود كنيد، اينجا كليك كنيد.

موضوع کنترل جمعیّت و تنظیم خانواده

موضوع کنترل جمعیّت و تنظیم خانواده

گفت‌و‌گو با حسين محموديان

حسين محموديان دانشيار جمعيّت‌شناسي و فارغ‌التّحصيل دوره‌ي‌ دكتري جمعيّت‌شناسي از دانشگاه ملّي استراليا مي‌باشند. ايشان چند سال است كه مديريّت گروه جمعيّت‌شناسي دانشگاه تهران و نيز مديريّت پروژه‌ي "جمعيّت و توسعه‌ي" صندوق جمعيّت سازمان ملل متّحد در ايران را به عهده دارند. متن اين مصاحبه در مجلّه‌ي حوراء، شماره‌ي ۲۴، فروردين و ارديبهشت ۱۳۸۶ چاپ شده است.

ادامه نوشته

جمعیّت و چالش‌ها در هزاره‌ي سوّم

جمعیّت و چالش‌ها در هزاره‌ي سوّم

عبدالرّسول هاجري

12 تا 15 فوریه سال 2007 میلادی همزمان با 23 تا 26 بهمن‌ماهسال جارى، به دعوت صندوق جمعیت سازمان ملل(UNFPA)[1]،نشستی با عنوان کنفرانس بین‌المللی رهبران مسلمان برای حمایتاز جمعیت، جهت دستیابی به اهداف توسعه هزاره سوم[2] در جزیرهبالی اندونزی برگزار شد. محور اصلی این کنفرانس، بررسی روند پیشرفت تنظیم خانواده در میان مسلمانان و کشورهای اسلامی و راه‌های مقابله با شیوع بیماری‌های مقاربتی – به ویژه ایدز- در بین جوانان بود. بیش از 20 هیئت از سوی کشورهای اسلامی یا جامعه مسلمانان ساکن در کشورهای غیر اسلامى، نظیر فیلیپین، تایلند، چین در این کنفرانس شرکت داشتند. از ایران نیز هیئتی به سرپرستی دکتر ملک‌افضلى، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و درمان، در این کنفرانس بین‌المللی شرکت کرده بودند. دکتر تبرائیان از چهره‌های ماندگار کشور و معاون بین‌المللی مجمع تقریب مذاهب اسلامی و بنده، دیگر اعضای این هیئت سه نفره بودیم.

ادامه نوشته

خطاي بزرگ كنترل جمعيّت

خطاي بزرگ كنترل جمعيّت

گفت‌وگوي سبحان امامي با محمّدرضا زيبايي‌نژاد

از كنترل جمعيت كه حرف مي زنيم، ذهن مان بيشتر سراغ موضوعات بهداشت باروري و يا منابع زميني در كشورمان مي رود، اما به‎طور قطع اين موضوع ابعاد ديگري هم دارد كه حجت الاسلام‎ و‎المسلمين محمدرضا زيبايي نژاد در گفت‎وگو با پنجره به آن‎ها اشاره كرده است. زيبايي‎نژاد مؤسس و مسئول دفتر مطالعات و تحقيقات زنان حوزه عليمه قم است و كتاب هايي چون «درآمدي بر نظام شخصيت زن در اسلام»، «فمينيسم و دانش هاي فمينيستي»، «مسيحيت شناسي مقايسه اي» و ده‎ها مقاله در حوزه مسايل زنان و خانواده از وي منتشر شده است.

ادامه نوشته

سلامت و سرمایه اجتماعی

سلامت و سرمایه اجتماعی

میرطاهر موسوی

سرمايه اجتماعي مفهومي است که در سال‌هاي اخير بيشتر به آن توجه شده است. به طور کلي در هر جامعه‌اي با چهار سرمايه مهم روبه‌رو هستيم که اين چهار نوع سرمايه شامل سرمايه مادي، سرمايه طبيعي يا فيزيکي، سرمايه انساني و نهايتا سرمايه اجتماعي است. اين چهار سرمايه در يک ارتباط ارگانيک و منظم و تنگاتنگ با هم هستند. در فرآيند تبديل اين سرمايه‌ها نسبت به هم نقش سرمايه اجتماعي نقش بسيار کليدي و مهمي است. به اين مفهوم که بشود از سرمايه مادي يا سرمايه طبيعي نوعي سرمايه اجتماعي توليد کرد يا آنکه سرمايه اجتماعي بتواند در توليد سرمايه مادي يا انساني نقش موثري ايفا کند. اين موارد نشان دهنده ارتباط مشترک اين چهار نوع سرمايه است.

ادامه نوشته

ريسك مرگ در ايران

ريسك مرگ در ايران

مرتضي اعلاباف صباغي

چكيده

اين مقاله، يكي از دغدغه‌هاي بهداشت و درمان را در ايران به‌دست‌آوردن ملاكي كمّي براي اندازه‌گيري ريسك مرگ مي‌داند. اندازه‌گيري ريسك مرگ بر اساس احتمال مرگ و اميد زندگي، رده‌بندي خاصّي از عوامل مرگ را به دست مي‌آورد، در صورتي كه با به‌كارگيري كمّيت‌هايي چون سن به هنگام مرگ، نرخ تنزيل و تأخير در تأثيرگذاري عوامل مرگ، مي‌توان به رده‌بندي كاملاً متفاوتي از ريسك مرگ رسيد. بدين ترتيب با استفاده از روش محاسبه‌ي ريسك مرگ كه در اين پژوهش آمده، مي‌توان اين ريسك را براي 150 علّت مرگ در ايران محاسبه و با روش‌هاي ديگر مقايسه كرد. در اين مطالعه، رده‌بندي اين 150 علّت مرگ و تعيين چگونگي اهميّت اين عوامل مطرح مي‌شود. در همين راستا، ابتدا مدل در نظر‌گرفته‌شده براي موضوع ريسك مرگ توضيح داده مي‌شود. سپس، نتايج محاسبات در چهار جدول تشريح مي‌گردد. در يك جدول، احتمال مرگ براي عوامل مهمّ مرگ و عمر از دست‌رفته و اميد سال‌هاي عمر از دست‌رفته محاسبه گرديده و دوباره با توجّه به نرخ تنزيل 3 درصد و نيز مكث ده سال مرگ، حساب شده است. جدول دوّم مقاله نشانگر رده‌بندي عوامل مرگ بر اساس احتمال مرگ، عمر از‌دست‌رفته و اميد سال‌هاي عمر از‌دست‌رفته است. در اين نوشتار چگونگي اهميّت و رده‌بندي عوامل مرگ بر اساس اين سه ملاك مشخّص مي‌شود. جداول مذكور نشانگر برآوردهاي 18 گروه از عوامل مهمّ مرگ هستند كه حاصل‌جمع‌ برآوردهاي جداول سوّم و چهارم است. اين دو جدول (3 و 4) محاسبات ريسك مرگ را براي 150 علّت نشان مي‌دهند .گفتني است يافته‌هاي اين پژوهش، مؤيّد يافته‌هاي ويسكوزي بوده و نشانگر چگونگي دگرگوني رده‌بندي بيماري‌ها با توجّه به نحوه محاسبه ريسك مرگ است.

اين مقاله در "فصل‌نامه‌ي تأمين اجتماعي"، سال ششم، شماره‌ي اوّل، فصل‌نامه‌ي شماره‌ي ۱۶، صص ۱۶۶-۱۳۹ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل مقاله به صورت پي دي اف، لينك زير را كليك كنيد.

http://ssri.ir/uploads/1_15_DeathRisk16.pdf

بحران سالخوردگي در كشورهاي كم‌تر توسعه يافته: مصرف يا توليد؟

بحران سالخوردگي در كشورهاي كم‌تر توسعه يافته: مصرف يا توليد؟

محمود مسكوب

مترجم: ميترا آذرهوش

چكيده

در اين مقاله، اقتصاد سالخوردگي در ادبيات توسعه تبيين مي‌شود و با اشاره به مبحث اقتصاد سالخوردگان جمعيّت، مفهوم سالخوردگي فردي و وابستگي سالخوردگان، مورد مطالعه قرار مي‌گيرد و هم‌چنين بهره‌جويي از سنّ بازنشستگي و سنّ فعّال افراد براي بيان توانايي بهره‌بري سالخوردگان نيز تشريح مي‌گردد. علاوه بر اين، پاسخ به اين پرسش كه آيا فرايند سالخوردگي جمعيّت بر مصرف كل مي‌افزايد يا از آن مي‌كاهد، و الگوي اقتصاد نئوكلاسيك (مصرف و پس‌انداز) نيز مورد توجّه قرار مي‌گيرد. اين نوشتار، بحران پيري جمعيّت را "بحران عدم تعادل بين جمعيّت در سنّ اشتغال و جمعيّت پير" مي‌داند و سالخوردگي فردي و جمعي را مسأله‌اي متأثّر از جنسيت ارزيابي مي‌كند. در ادامه و با توجّه به اين نكته كه سرعت افزايش نسبت سالخوردگان به كلّ جمعيّت در كشورهاي كم‌تر توسعه يافته، بيش از سرعت رشد جمعيت در سن اشتغال است، نتيجه گرفته مي‌شود كه نسبت تعداد سالخوردگان به تعداد افراد در سنّ اشتغال نيز در حال افزايش است. درصد جمعيّت در سنّ اشتغال تا سال 2020 و 2050 نيز برآورده شده است. آنگاه عوامل مؤثّر در سهم مشاركت افراد سالخورده در نيروي كار، پيامدهاي اقتصادي- اجتماعي سالخوردگي جمعيّت، و در پايان، الگوهاي اقتصادي غير نئوكلاسيك (ماركسيستي، كينزي و پست كينزي) مبتني بر توليد، بهره‌وري و رشد، و تأثيرات آن بر مقوله‌ي سالخوردگي جمعيّت و اشتغال، ارزيابي و تشريح مي‌گردد.

اين مقاله در "فصل‌نامه‌ي تأمين اجتماعي"، سال چهارم، شماره‌ي ۱۱، صص ۸۷-۵۷ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل مقاله به صورت پي دي اف، لينك زير را كليك كنيد.

http://ssri.ir/uploads/1_15_OldAge11.pdf

بررسي وضعيّت سالمندان در ايران

بررسي وضعيّت سالمندان در ايران

علي‌رضا محسني تبريزي، هرمز همايون‌پور

چكيده

از جمله بررسي‌هايي كه در ارتباط با حوزه‌ي ياد‌شده صورت گرفته است، " طرح بررسي وضعيّت گروه‌هاي جمعيّتي تحت پوشش خدمات بهزيستي" است كه شامل تحقيق درباره‌ي وضعيّت سالمندان، معتادان، زنان بي‌سرپرست و كودكان بي‌سرپرست است.

اين مقاله در "فصل‌نامه‌ي تأمين اجتماعي"، سال دوّم، شماره‌ي چهارم، شماره‌ي ۷، صص ۲۰۸-۱۹۱ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل مقاله به صورت پي دي اف، لينك زير را كليك كنيد.

http://ssri.ir/uploads/1_15_TheOld7.pdf

سياست سلامت در چهارچوب رفاه اجتماعي

سياست سلامت در چهارچوب رفاه اجتماعي

حسين اعتمادي، حسن رفيعي

چكيده

نويسندگان مقاله، با نقطه عزيمت "رفاه اجتماعي"، به تعريف و تشريح مفهوم "سلامت" و توضيح مقوله‌ي "سلامت عمومي" پرداخته‌اند. مقاله، برخي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي عصر نو در ارتباط با سلامت عمومي نوين را (پرورش سلامت) برشمرده و به تبيين نسبت نابرابري و سلامت پرداخته است. از همين منظر، رابطه‌ي اميد زندگي، بار درآمد سرانه، رابطه‌ي درآمد و ميزان مرگ‌ومير در مردان سفيدپوست آمريكا، تفاوت ميزان مرگ‌ومير نوزادان و مردان 46-20 ساله، بر حسب طبقه‌ي اجتماعي، در سوئد و بريتانيا، بررسي و تحليل شده است. نويسندگان مقاله، خدماتي را كه براي تأمين، حفظ و ارتقاي سلامت ارائه مي‌شود، براساس سطوح مداخله‌ي آن‌ها به سه نوع (خدمات سطح پيش‌گيري، خدمات سطح درمان و خدمات سطح توان‌بخشي) تقسيم كرده و توضيح داده‌اند. هم‌چنين اين نوشتار مهم‌ترين سياست‌هايي كه براي پرورش و ارتقاي سلامت جامعه‌ي ايران مي‌توان در نظر گرفت برشمرده است. در همين خصوص، تأكيد بر پيش‌گيري، به جاي اكتفا به درمان تأكيد بر سلامت رواني ـ اجتماعي به جاي اكتفا به سلامت جسمي، تأكيد بر عوامل اجتماعي سلامت به جاي اكتفا به عوامل زيست محيطي آن، افزايش تأثير شبكه‌هاي بهداشت در شهر، بين‌رشته‌اي ديدن سلامت و بين‌بخشي ديدن سلامت و قراردادن آن در چهارچوب وسيع رفاه اجتماعي تشريح شده است.

اين مقاله در "فصل‌نامه‌ي تأمين اجتماعي"، سال دوّم، بهار ۱۳۷۹، شماره‌ي ۶، صص ۳۶۸-۳۵۱ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل مقاله به صورت پي دي اف، لينك زير را كليك كنيد.

http://ssri.ir/uploads/1_15_HealthPolicy6.pdf

بررسي ويژگي‌هاي جمعيّت‌شناختي و رفاهي سالمندان در ايران

بررسي ويژگي‌هاي جمعيّت‌شناختي و رفاهي سالمندان در ايران

وكيل احمدي، سيّد صمد بهشتي

چكيده

سالمندی و مسايل مربوط به آن یکی از مهم‌ترین مؤلّفه‌های تشکیل دولت رفاه در دوران معاصر است. کشورهای توسعه‌یافته و در‌حال‌توسعه برنامه‌های رفاهی ویژه‌ای برای جمعیّت سالمند دارند. جمعیّت ایران نیز به واسطه‌ي پیشرفت‌های پزشکی، بالا‌رفتن امید زندگی، کاهش ميزان موالید و ... در مرحله‌ي گذار از جواني به سالخوردگي است و در سال‌های آینده ساخت سنّی جمعیّت به یک ساخت جمعیّتی پیر یا سالخورده تبدیل خواهد شد. بنابراین، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای جمعیّت سالمند، مستلزم شناخت ابعاد مختلف آن است. این مقاله، ابتدا پدیده‌ي سالمندی و سپس با تأکید بر سرشماری 1385، ویژگی‌های جمعیّتی، آموزشی، اقتصادی و رفاهی جمعیّت سالمند را مورد بررسی قرار می‌دهد. صص 31-19 چاپ شده است.

اين مقاله در نشريه‌ي "فصل‌نامه‌ي جمعيّت"، پاييز و زمستان ۱۳۸۶، شماره‌ي ۶۱ و ۶۲، صص ۳۸-۱۹ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل اين مقاله به صورت پي دي اف، لينك زير را كليك و آن‌گاه فايلي را كه با عنوان مقاله‌‌ي ۲ مشخّص شده است داونلود كنيد.

http://www.sabteahval.ir/DeskTopModules/Magazines/showMagazine.aspx?id=8&mID=1981

چشم‌اندازي به شاخص‌هاي جمعيّتي منطقه‌ي آسياي جنوب غربي و جايگاه ايران در منطقه در سال 1385

چشم‌اندازي به شاخص‌هاي جمعيّتي منطقه‌ي آسياي جنوب غربي و جايگاه ايران در منطقه در سال 1385

طه نوراللّهي، الهام فتحي

چكيده

منطقه‌ي آسیای جنوب غربی دارای وسعتی حدود 12 میلیون کیلومتر مربع شامل 25 کشور (ایران، پاکستان، افغانستان، ازبکستان، آذربایجان، ارمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان، قزاقستان، ترکمنستان، گرجستان، ترکیه، قبرس، لبنان، فلسطین، سوریه، عربستان، امارات متّحده‌ي عربی، قطر، کویت، یمن، اردن، عمان و بحرین) با جمعیّتي حدود 540 میلیون نفر است که 5 حوزه‌ي ژئوپلتیک مهم جهان (آسیای مرکزی، قفقاز، شبه قارّه‌ي هند، خلیج فارس و خاورمیانه) را در برگرفته و در بین قارّه‌های آفریقا، اروپا و سرزمین‌های روسیه، چین و هند قرار دارد. این منطقه با وجود پیشینه‌ي تاریخی ـ تمدّنی چندین هزار ساله و اشتراکات فرهنگی ـ دینی به عنوان غنی‌ترین کانون فرهنگی تمدّنی جهان و دارا‌بودن منابع عظیم طبیعی، مزیّت‌ها و ظرفیّت‌های توسعه‌ای استثنایی، کماکان از مناطق کم‌توسعه‌یافته‌ي جهان محسوب می‌شود و فاقد الگویی از همکاری‌های توسعه‌ي جمعی می‌باشد. یکی از راه‌های شناخت منطقه‌ي آسیای جنوب غربی مطالعه‌ی کمّی و کیفی جمعیّت و بررسی شاخص‌های جمعیّتی و اجتماعی منطقه است، زیرا اعتقاد بر این است که هر گونه پیشرفت و توسعه‌ی اقتصادی اجتماعی در هر منطقه منوط به کم و کیف جمعیّت در آن محدوده است. به بیان دیگر، نتایج مطالعات جمعیّت‌شناختی که عمدتاً از آمارهای جمعیّتی حاصل می‌شوند زیربنای برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های خُرد و کلان هر سرزمینی به شمار می‌آیند. بدیهی است که برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری بدون توجّه به آمارهای جمعیّتی و شاخص‌های آن می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری را به سرمایه و ثروت ملّی منطقه وارد نماید. برای پی‌بردن به اوضاع جمعیّتی کشورهای منطقه‌ي آسیای جنوب غربی یکی از بهترین روش‌ها، مقایسه‌ي اطّلاعات آماری و به ویژه اطّلاعات و شاخص‌های جمعیّتی هر یک از کشورهای تشکیل‌دهنده‌ي منطقه است. مقایسه‌ي اوضاع و شاخص‌های جمعیّتی منطقه مشخّص خواهد کرد که وضع و موقعیّت هر کشور از نظر متغیّرهای جمعیّتی و شاخص‌های مربوطه چگونه است و می‌توان آن‌ها را با شاخص‌های جهانی مقایسه نموده و هم‌چنین مقام ایران را نیز در بین سایر کشورهای منطقه نشان داد. شاخص‌های مورد نظر عبارتند از: جمعیّت، مساحت، تراکم جمعیّت، میزان موالید، میزان خام مرگ، میزان باروري کل، میزان رشد طبیعی جمعیّت، نرخ باسوادی، نسبت شهرنشینی، نسبت روستانشینی، مهاجرت، شاخص برابری قدرت خرید.

اين مقاله در نشريه‌ي "فصل‌نامه‌ي جمعيّت"، بهار و تابستان ۱۳۸۷، شماره‌ي ۶۳ و ۶۴، صص 60-27 چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل اين مقاله به صورت پي دي اف، لينك زير را كليك و آن‌گاه فايلي را كه با عنوان مقاله‌‌ي ۲ مشخّص شده است داونلود كنيد.

 http://www.sabteahval.ir/DeskTopModules/Magazines/showMagazine.aspx?id=9&mID=1981

مشخّصه‌های اقتصادی، اجتماعی، جمعیّتی و سلامت روانی در کهن‌سالی (مورد‌شناسی شهر آذرشهر)

مشخّصه‌های اقتصادی، اجتماعی، جمعیّتی و سلامت روانی در کهن‌سالی

(مورد‌شناسی شهر آذرشهر)

علي سيف‌زاده

چكيده

آنچه از ديرباز توجّه جامعه‌شناسان و روان‌شناسان را به خود معطوف ساخته است مقوله‌ي سلامت رواني انسان‌هاست و گذشت قرون و سال‌ها نه تنها از اعتبار و ارزش اين حوزه نكاسته بلكه با توجّه به الزام‌هاي محيطي و فشارهاي مختلف اجتماعي بر اهميّت آن‌ها افزوده شده است. امروزه با توجّه به تغيير الگوهاي مؤثّر بر سلامت و بيماري‌، شناخت عواملي كه بر سلامت رواني سالمندان تأثير مي‌گذارند از اهميّت به سزايي برخوردار است. خلاء مطالعات و تحقيقات در اين زمينه ضرورت انجام تحقيق حاضر را دو چندان مي‌كند. هدف از اين مقاله بررسي تأثير ويژگي‌هاي جمعيّتي و اقتصادي ـ اجتماعي بر سلامت رواني سالمندان شهر آذرشهر است. روش تحقيق پيمايش و تكنيك گردآوري اطّلاعات پرسشنامه است. جمعيّت آماري كليه‌ي افراد 65 ساله و بالاتر شهر آذرشهر است كه با استفاده از روش نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌اي (متناسب) نمونه‌اي معادل 312 نفر انتخاب شدند. نتايج نشان مي‌دهد كه مردان از سلامت رواني بيش‌تري نسبت به زنان برخوردارند. سلامت رواني افراد داراي همسر بيش از افرادي است كه همسر خود را از دست داده‌اند. با افزايش سن سلامت سالمندان كاهش مي‌يابد و با افزايش حمايت اجتماعي سلامت رواني آن‌ها افزايش مي‌يابد. بر اساس اين بررسي رابطه‌اي مستقيم بين پايگاه اقتصادي ـ اجتماعي و سلامت رواني وجود دارد.

اين مقاله در نشريه‌ي "فصل‌نامه‌ي جمعيّت"،بهار و تابستان ۱۳۸۷، شماره‌ي ۶۳ و ۶۴، صص ۱۶۲-۱۲۷ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل اين مقاله به صورت پي دي اف، لينك زير را كليك و آن‌گاه فايلي را كه با عنوان مقاله‌ي ۵ مشخّص شده است داونلود كنيد.

http://www.sabteahval.ir/DeskTopModules/Magazines/showMagazine.aspx?id=9&mID=1981