مطالعه‌ي عوامل مؤثّر بر بارداري‌هاي ناخواسته در گروهي از زنان باردار شهر تهران
فرخنده امين‌شكروي، فيليپا هاودن چپمن
چكيده
بارداري ناخواسته يكي از مهم‌ترين مسائل بهداشت عمومي در جهان است. بـارداري ناخواسـته فـشار و نـاراحتي زيـادي را بـراي زن و شوهر خواهد داشت و در نتيجه ميتواند مشكلي بزرگ براي كلّ جامعه باشد. طبق آمار موجود از هر 175 ميليون حـاملگي در دنيـا، 75 ميليـون و 45 ميليون آن منجر به سقط مي‌شود. در اين پژوهش سعي شده است ميـزان نيازهـاي بـرآورد نـشده (نيـاز بـه روش‌هـاي حاملگي ناخواسته است جلوگيري از بارداري و عدم استفاده از آنها) و علل آن مشخّص گردد و به اين سؤال پاسخ داده شود كه چرا زنان قـادر بـه برنامـه‌ريـزي زمـان مناسب براي بارداري و مراقبت از فرزند نيستند؟
اين پژوهش مطالعه‌اي توصيفي و از نوع مقطعي است كه با هدف تعيين ميزان و علل حاملگي‌هاي ناخواسته و نحـوه‌ي بـه كـارگيري روش‌هاي جلوگيري از بارداري و هم‌چنين دست‌يابي به دلايل عدم استفاده از اين روش‌ها به منظور شناخت عوامل مؤثّر بر حاملگي‌هاي ناخواسته و تعيين ميزان نيازهاي برآورده‌نشده كه همگي در چگونگي كنترل رشد جمعيّت تأثير دارند، برنامه‌ريزي و اجرا شـده اسـت. در ايـن مطالعـه نمونـه‌ي تصادفي شامل 168 زن حامله‌ي مراجعه‌كننده به كلينيك‌هاي زنان و زايمان شهر تهران طيّ مدّت 6 ماه (آذر 1378 تا خرداد 1379) مـورد مطالعـه قرار گرفتند . روش و ابزار گردآوري اطّلاعات پرسشنامه بود. پرسشنامه‌ها به وسيله‌ي داوطلبين و با حـضور محقّـق تكميـل گرديـد و اطّلاعـات از روش‌هاي Fisher Exact Test ، كاي اسكور و رگرسيون لجستيك و با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS تجزيـه و تحليـل شد.
طبق نتايج حاصل از اين مطالعه از ميان كلّ نمونه‌هـاي مـورد مطالعـه 63 درصد سـابقه‌ي اسـتفاده از وسايل جلوگيري از حاملگي را گزارش كردند . از ميان 150 پاسخ‌دهنده 3/31 درصد بارداري ناخواسـته و 7/68 درصد حـاملگي بـا برنامه‌ي قبلي داشتند. 49 درصد از حاملگي‌هاي ناخواسته، حاصل شكست روش‌هاي جلوگيري و يا حاصل عدم اسـتفاده‌ي صـحيح از روش‌هـا بود. در هر حال، اين حاملگي‌ها در حين استفاده از وسايل جلوگيري از بارداري اتّفاق افتاده بود. 51 درصد زنان زماني باردار شده بودند كه تمايلي به حاملگي نداشتند؛ ولي به دلايلي نتوانسته بودند از روش‌هاي پيش‌گيري از بارداري استفاده كنند. از ميـان متغيّرهـاي جمعيّت‌شناختي مـورد مطالعه، نسبت حاملگي‌هاي بدون برنامه در زنان زير 20 سال و بالاي 40 سال افزايش داشت و در اين دو گروه رابطه‌ي ضعيفي بين سن و نـوع حاملگي مشاهده شد. هم‌چنين بين حاملگي بدون برنامه با وضعيّت تحصيلي همسران ارتباط معني‌دار ديده شد. بـا اسـتفا ده از آزمون آماري كاي اسكور از ميان متغيّرهاي زمينه‌اي تنها متغيّرهاي تعداد فرزندان پـسر و دختـر و تعـداد حـاملگي‌هـاي قبلـي رابطه‌ي معني‌داري را نشان داد.
پائين‌بودن ميزان به كارگيري روش‌هاي جلوگيري از بارداري در تحقيق حاضر نشانگر اين مطلب است كـه دسـت‌انـدركاران تنظـيم خانواده در تشويق و ترغيب گروه زنان علاقه‌مند به جلوگيري از بارداري كاملاً موفّق نبوده‌اند. هم‌چنين ميزان شيوع بالاي بارداري‌هاي ناخواسته در ضمن استفاده از وسايل جلوگيري، ناشي از شكست روش و يا عدم استفاده‌ي صحيح مي‌باشد و نشانگر اين مطلب است كـه آمـوزش در جهـت ارتقاء سطح توانايي و بهبود وضعيّت زنان در جهت توانمندي در كنترل و تنظيم زمان حاملگي آنها لازم و بديهي است. هم‌چنين آمـوزش بـه زنـان در مورد زمان و چگونگي استفاده از وسايل پيش‌گيري ضروري است.
واژگان كليدي
عوامل مؤثّر، بارداري ناخواسته، بارداري بدون برنامه، تنظيم خانواده، وسايل جلوگيري از بارداري
اين مقاله در "فصلنامهي باروري و ناباروري"، تابستان 1383، صص 258-149 چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل مقاله به صورت پي دي اف، لينك زير را كليك كنيد.
http://profs.basu.ac.ir/h-hoseini/free_space/unwanted%20pregnancy%20in%20tehran.pdf