بررسي وضعيّت اجتماعي و سلامت سالمندان روستايي با رويکرد طرح توانمند‌سازي روستايي

بررسي وضعيّت اجتماعي و سلامت سالمندان روستايي با رويکرد طرح توانمند‌سازي روستايي

بهزاد ستّاري

چكيده

اين پژوهش در چهارچوب اهداف طرح توانمند‌سازي سالمندان روستايي و به منظور تعيين وضعيّت موجود سلامت سالمندان روستايي (از جمله ميزان شيوع معلوليّت و انواع آن و ميزان شيوع بيماري‌ها و انواع آن در بين سالمندان روستايي) به قصد ارايه‌ي خدمات مختلف پيش‌گيرانه، پزشکي و توانبخشي به آن‌ها اجرا شده است. تعيين وضعيّت اجتماعي سالمندان از ابعاد مختلف و هم‌چنين تعيين نيازمندي‌هاي اساسي سالمندان روستايي جهت ارايه‌ي خدمات مرتبط با آن‌ها از اهداف ديگر اين پژوهش به شمار مي‌روند. در اين پژوهش از روش پژوهشي توصيفي از نوع "مطالعات پيمايشي مقطعي" استفاده شده است. جهت جمع‌آوري اطّلاعات و داده‌ها از دو نوع پرسشنامه استفاده شده است: پرسشنامه‌ي ارزيابي وضعيّت اجتماعي و سلامت سالمندان و پرسشنامه‌ي نياز‌سنجي سالمندان. اين طرح در بخش کورائيم شهرستان نير از استان اردبيل اجرا شده است. اين بخش داراي 34 روستا و 14383 نفر جمعيّت و 491 نفر جمعيّت بالاي 60 سال مي‌باشد. جهت تجزيه و تحليل داده‌ها از روش‌هاي آمار توصيفي (فراواني و درصد) با استفاده از نرم افزار SPSS اقدام شده است. بر اساس نتايج به دست آمده، نسبت سالمندي در شهرستان مذکور ۴۱/۳درصد برآورد گرديد. ۸/۲۸ درصد از سالمندان همسران خود را از دست داده‌اند و ۱/۷۰ درصد آن‌ها متأهّل هستند. ۳/۱۴ درصد از آن‌ها توانايي انجام امور شخصي خود را ندارند. ۶/۸ درصد از آن‌ها به تنهايي زندگي مي‌کنند. ۴/۸ درصد از آن‌ها تحت پوشش نهادهاي حمايتي هستند. ۴/۸ درصد از آن‌ها دچار انواع مختلف معلوليّت هستند، بيش‌ترين ميزان شيوع معلوليّت مربوط به معلوليّت شنوايي با ۷/۳ درصد است. ۵/۵۰ درصد از آن‌ها داراي انواع مختلف بيماري هستند. بيماري‌هاي قلبي و فشار خون با شيوع ۳/۲۵ درصد شايع‌ترين نوع بيماري در بين سالمندان است. 20 درصد از سالمندان، نيازمند تغذيه، پوشاک و مسکن، 19 درصد نيازمند خدمات پزشکي و بهداشتي، 10 درصد نيازمند خدمات توانبخشي، 41 درصد نيازمند برنامه‌هاي اوقات فراغت و 10 درصد نيازمند تکريم و ارزش‌گذاري اجتماعي هستند. اين مقاله در نشريه‌ي "سالمند"، شماره‌ي ۲، پاييز ۱۳۸۵، صص ۱۳۹-۱۳۲ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل مقاله به صورت پي دي اف، اينجا كليك كنيد.

بررسي وضعيّت سلامت سالمندان در شهرستان کاشان

بررسي وضعيّت سلامت سالمندان در شهرستان کاشان

محمّدتقي جغتايي، وحيد نجاتي

چكيده

جهت دست‌يابي به سلامت سالمندان و پيشگيري از بروز و ابتلاي آنان به بيماري‌هاي مزمن و کاهش شيوع بيماري‌هاي ويژه در آنان اوّلين گام شناسايي وضعيّت سلامت آنان است. هدف از اين مطالعه تعيين وضعيّت سلامت سالمندان شهرستان کاشان مشتمل بر وضعيّت سلامت رواني، وضعيّت سلامت شناختي، وضعيّت تعادل و راه رفتن، وضعيّت تغذيه و وضعيّت خطر ابتلا به زخم بستر به منظور هدف کاربردي پيشگيري در جامعه و تعيين نيازهاي بهداشتي و درماني سالمندان گروه بوده است. پژوهش حاضر يک تحقيق توصيفي مقطعي مي‌باشد. جامعه‌ي پژوهش مشتمل بر کليه‌ي افراد 55 سال و بالاتر موجود در خانواده‌هايي که در سال 1383 در شهرستان کاشان زندگي مي‌کنند، مي‌باشد. روش نمونه‌گيري تصادفي ساده بود. براي جمع‌آوري اطّلاعات از پرسش‌نامه استفاده شد که مستقيماً با مراجعه‌ي پرسشگر به سالمند نسبت به تکميل آن اقدام گرديد. يافته‌ها نشان داد که (۷/۴۱ درصد) بيماري‌هاي عضلاني اسکلتي و قلبي عروقي شايع‌ترين مشکل سالمندان مي‌باشد. بر اساس يافته‌ها، ۳/۶۸ درصد از سالمندان شهرستان کاشان در معرض خطر ابتلا به سوء تغذيه، 30 درصد تغذيه‌ي طبيعي و  ۸/۵ درصد مبتلا به سوء تغذيه مي‌باشند. هم‌چنين ۲/۳۴ درصد جمعيّت مورد بررسي، افسردگي شديد و ۱/۴۴ درصد افسردگي متوسّط داشته و ۷/۲۱ درصد افسردگي نداشتند. بر اساس يافته‌ها، 5 درصد از سالمندان مورد بررسي، اختلال شناختي شديد، ۵/۴۷ درصد اختلال شناختي متوسّط، 30 درصد اختلال شناختي خفيف داشته و ۵/۱۷ درصد اختلال شناختي نداشتند. انجام فعاليت‌هاي روزانه در ۷/۸۱ درصد از سالمندان خوب (کاملاً مستقل)، ۳/۱۳ درصد متوسّط (نيازمند به کمک) و 5 درصد کاملاً غيرمستقل و براي انجام کارهاي روزانه به ديگران وابسته هستند و نهايتاً بر اساس نتايج ۳/۳ درصد از افراد در معرض خطر ابتلا به زخم بستر بودند. از آنجايي که بسياري از بيماري‌هاي دوران سالمندي به راحتي قابل پيشگيري و کنترل است، لذا توصيه مي‌گردد جمعيّت شهرستان در مورد پيشگيري، آزموش‌هاي لازم را دريافت دارند. موضوعات و اولويّت‌هاي پيشنهادي آموزشي با توجّه به نتايج تحقيق عبارت‌اند از: نحوه‌ي پيشگيري از ابتلا به بيماري‌هاي عضلاني استخواني، قلبي ـ عروقي، زخم بستر و آموزش‌هاي لازم در مورد تغذيه و سبک صحيح زندگي مي‌باشد که مي‌تواند به صورت کارگاه‌هاي آموزشي، بولتن و پمفلت آموزشي جامعه‌ي هدف را مورد خطاب قرار دهد. اين مقاله در نشريه‌ي "سالمند"، شماره‌ي ۱، پاييز ۱۳۸۵، صص ۱۰-۳ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل مقاله به صورت پي دي اف، اينجا كليك كنيد.

ازدواج و عدم توازن در تعداد دو جنس: مضيقه‌ي ازدواج در ايران (1375-1345)

ازدواج و عدم توازن در تعداد دو جنس: مضيقه‌ي ازدواج در ايران (1375-1345)

ناهيد درودي آهي

 اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد جمعيّت‌شناسي و با راهنمايي دكتر حسن سرايي و مشاوره‌ي دكتر محمّد ميرزايي در گروه جمعيّت‌شناسي دانشكده‌ي علوم اجتماعي دانشگاه تهران در سال 1380 انجام شده است. تحقيق حاضر به شيوه‌ي اكتشافي در پي بررسي ميزان و چگونگي پيدايش اين دو پديده در ايران است. براي اين منظور، محقّق تلاش كرده است تا ابتدا با استفاده از روش اسنادي داده‌هاي وضعيّت زناشويي را در چهار سرشماري 1345 تا 1375 بر حسب جنس بررسي كند و با تشكيل جدول‌هاي زناشويي به تفكيك جنس و در سه مقطع 1355، 1365 و 1375 طيف وسيعي از اميد زندگي همراه با تجرّد را در سنين مختلف و تحوّلات آن‌ها را در طول زمان بررسي كند.

ادامه نوشته

سياست‌هاي اجتماعي براي سالمندان در ژاپن و سوئد و الگوي مناسب براي سالمندان ايران

سياست‌هاي اجتماعي براي سالمندان در ژاپن و سوئد و الگوي مناسب براي سالمندان ايران

عزّت‌اللّه سام‌آرام، مهرناز امين‌آقايي

چكيده

سالمندي جمعيّت، هم‌اکنون در کشورهاي توسعه‌يافته پديده‌ي جديدي نيست ولي کشورهاي در‌حال‌توسعه و از جمله ايران، از هم‌اکنون بايد براي رفاه سالمندان آينده‌ي خود، چاره‌اي بينديشند. بر اثر تحليل‌رفتن قواي جسماني و ذهني سالخوردگان، تنوّع و کثرت مسايل در آن‌ها، امري کاملاً طبيعي به نظر مي‌رسد. از اينرو، شايد هيچ دوره‌اي از زندگي مانند سالخوردگي پُر مسأله و نگران‌کننده نباشد. به همين دليل، سالخوردگان براي سالم زيستن، به دريافت حمايت‌هاي خاص که از سياست‌هاي اجتماعي هدفمند سرچشمه بگيرد، نياز دارند. در اين مقاله سعي مي‌شود تا با بيان نمونه‌هايي از تجربيات دو کشور ژاپن و سوئد در زمينه‌ي رفاه سالمندان، الگوي مناسبي براي سالمندان در ايران ارايه شود. يکي از مشابهت‌هاي قابل‌توجّه در دو کشور ژاپن و ايران، ادامه‌ي حفظ سنّت‌ها در فرايند توسعه‌ي صنعتي است که در کشور ژاپن به خوبي انجام شد و هنوز هم اين ويژگي در اين کشور صنعتي توسعه‌يافته قابل مشاهده است. در ايران نيز، توسعه‌ي صنعتي هنوز در کنار فرهنگ سنّتي در حال حرکت است. سياست‌هاي جديد کشور ژاپن مي‌تواند در سياست‌گذاري براي سالمندان در ايران بسترهاي موجود اقتصادي و فرهنگي در جامعه، خانواده و ساير نهادهاي اجتماعي را بکار بگيرد و برنامه‌هاي حمايتي فراگير را به اکثريّت سالمندان ارايه نمايد. يکي از اصول مهم سياست‌هاي سوئد در قبال سالمندان، تأکيد بر نگهداري سالمندان در منزل تا حدّ ممکن است. حتّي زماني که آن‌ها نياز به مراقبت‌هاي بهداشتي گسترده دارند. پيشنهاد مشخّص اين مقاله اين است که فراگير‌شدن بيمه‌هاي اجتماعي و بازنشستگي براي کليه‌ي افراد 60 سال به بالاي کشور، اعم از زنان و مردان مي‌تواند يکي از بسترهاي مناسب براي حمايت از سالمندان را فراهم نمايد. در اين سياست، منبع عظيم خانواده و قدرت فراگير ساير نهادهاي سنّتي که عمدتاً غير‌دولتي هم هستند، مي‌توانند امکانات بسيار وسيعي را فراهم نمايند. مهم‌ترين دليل ارايه‌ي اين سياست‌ها در ايران، محدوديّت‌هاي امکانات در حمايت از سالمندان است. اگر سياست‌هاي مربوط به سالمندان بخواهد دنباله‌رو سياست‌هاي قديمي جهان غرب باشد، نتيجه‌ي آن ارايه‌ي برخي خدمات نمايشي به تعداد محدودي از سالمندان آن هم در شهرها است. در حالي‌که توجّه به استفاده از تجارب کشورهاي توسعه‌يافته مانند سوئد و ژاپن مي‌تواند به پژوهشگران و برنامه‌ريزان ايراني کمک کند تا در انجام تحقيقات خودشان در زمينه‌ي سالمندان، شاخص‌هاي عيني و موجود در کشورهايي با نرخ سالمندي را مورد استفاده قرار دهند. اين مقاله در نشريه‌ي "سالمند"، شماره‌ي ۲، زمستان ۱۳۸۵، صص ۱۰۰-۸۸ چاپ شده است. براي دسترسي به فايل متن كامل مقاله به صورت پي دي اف، اينجا كليك كنيد.

نسبت جمعیّت در سنّ کار بالاترین میزان در تاریخ جمعیّتی کشور

نسبت جمعیّت در سنّ کار بالاترین میزان در تاریخ جمعیّتی کشور

عضو هیأت علمی مرکز مطالعات و پژوهش‌های آسیا و اقیانوسیه درباره‌ي تغییر و تحوّل جدید در ساختار سنّی جمعیّت کشور گفت: در دهه‌ي اخیر بر اثر کاهش باروری، تغییرات جدید در ساختار سنّی جمعیّت ایران ایجاد شده است. به گزارش روابط عمومی این مرکز، به گفته‌ي محمود مشفق در مقایسه با دهه‌ي گذشته جمعیّت در گروه‌های سنّی زیر 15 سال بسیار کاهش یافته و به 25 درصد رسیده است، درحالی‌که جمعیّت 15 تا 64 ساله رشد بالایی پیدا کرده و به 70 درصد رسیده است. مشفق اضافه کرد: این تحوّل جمعیّتی حاکی از آن است که در دهه‌ي جاری و دهه‌ي آینده نسبت جمعیّت در سنّ کار و فعّالیت، به بالاترین میزان در تاریخ جمعیّتی کشور خواهد رسید که این تغییر از سوی جمعیّت‌شناسان به‌ عنوان فرصت جمعیّتی یا پنجره‌ي جمعیّتی یاد می‌شود. به گفته‌ي وی برخی جمعیّت‌شناسان جهان اعلام کرده‌اند که بخش مهمّی از موفّقیت تحوّل اقتصادی شرق آسیا مربوط به پنجره‌ي جمعیّتی این منطقه بوده است. وی اضافه کرد: آنچه مسلّم است، مدیریّت و سامان‌دهی کلان پنجره‌ي جمعیّتی، وظیفه و رسالت شگرفی است که برعهده‌ي مدیران ارشد کشور است و می‌توان گفت تهدید‌آمیز‌بودن یا فرصت‌بودن پنجره‌ي جمعیّتی کشور تا حدود زیادی به نگرش و عملکرد دولت در برخورد با آن بستگی دارد.

ادامه نوشته

نگاهی جامعه‌شناختی به مسئله‌ي جمعیّت

نگاهی جامعه‌شناختی به مسئله‌ي جمعیّت

ناصر فكوهي

بحث "جمعیّت مطلوب" یکی از مباحثی است که در تاریخ علوم اجتماعی پیشینه‌ای دراز‌مدّت و پُرتنش دارد: مناقشه در این زمینه عمدتاً به رویکرد نسبت به "افزایش جمعیّت" باز می‌گشته است که از لحاظ تاریخی در شخصیّت و استدلال‌های مالتوس و پس از او در مکتب مالتوسی و نو‌مالتوسی متمرکز شده است. در این رویکرد، با  تأکیدی مبالغه‌آمیز، جمعیّت و کنترل آن به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای توسعه مطرح می‌شد و مالتوس حتّی معتقد بود که دولت باید از هر گونه کمک به اقشار فقیر  نیز پرهیز کند زیرا این اقشار به شدّت تمایل به رشد جمعيّت داشته و با بالا‌رفتن جمعیّت فقرا تمام جامعه به خطر می‌افتد. بسیاری از جامعه‌شناسان طبعاً از ابتدا با نظریات مالتوسی و نو‌مالتوسی نیز مخالف بودند زیرا معتقد بودند این نظرات به سلسله‌مراتبی‌شدن هر چه بیش‌تر جوامع انسانی و بالا‌رفتن فاصله‌ي موقعیّت‌های مادّی مردم و در نتیجه افزایش خطر تنش‌های اجتماعی منجر می‌شود. امّا به هر حال، بعدها رویکردهای مالتوسی به مباحث جمعیّتی میان کشورهای توسعه‌یافته و در‌حال‌توسعه و لزوم کنترل جمعیّت گروه دوّم، و درون خود کشورهای توسعه‌یافته، به رابطه‌ي نرخ زاد ولد و رشد جمعیّت بالای مهاجران ریشه گرفته از کشورهای فقیر (یا گروه‌های "اقلیّت رنگین‌پوست" در برخی از کشورها نظیر آمریکا) در برابر رشد جمعیّت محدود سفید‌پوستان نیز کشیده شد، و به دنبال خود سیاست‌گزاری‌های خطرناکی را  همراه آورد که پتانسیل  برنامه‌ریزی‌های آپارتایدی را ممکن می‌کرد. جامعه‌شناسان مخالف  امّا، عمدتاً از این استدلال حرکت می‌کردند که کنترل جمعیّت به خودی خود نمی‌تواند ابزاری برای توسعه باشد مگر آن‌که با مجموعه‌ای از ابزارهای حمایت‌کننده‌ي دولتی برای اقشار فقیر همراه باشد. در واقع، بحث جامعه‌شناسان آن بود که به جای رویکرد‌های الزام‌آور و خطرناک مالتوسی، بهتر است اقشار  شکننده‌ي جوامع و جوامع شکننده در نظام جهانی به موقعیّت‌های پُر‌ثبات‌تری دست بیابند زیرا برای این اقشار داشتن کودکان بیش‌تر اغلب راه حلّی است برای جبران شکنندگی موقعیّت‌هاي شغلی، اقتصادی و اجتماعی‌شان.

ادامه نوشته

درباره‌ي برنامه‌ي کنترل جمعیّت در ايران

درباره‌ي برنامه‌ي کنترل جمعیّت در ايران

گفت‌و‌گو با حسين ملك‌افضلي

دکتر حسین ملک افضلى، متولد 1318 و فارغ‌التحصیل رشته پزشکی با تخصص آمار حیاتی از دانشگاه تهران است که تحصیلاتش را در آمریکا ادامه داده است او از سال 1363 وارد وزارت بهداشت شد و مدتی رئیس دانشکده بهداشت بود و از سال 78 معاون پژوهش وزارت بهداشت است. از دکتر ملک افضلی تاکنون 160 مقاله داخلی و بین‌المللی و 15 کتاب منتشر شده است. وی عضو کمیته مشاوران پژوهش در سازمان جهانی بهداشت، کمیته گواهی ریشه‌کنی فلج اطفال در قاهره، رئیس انجمن تنظیم خانواده و ... است.

ادامه نوشته

مردم‎شناسي جمعيّت ايران (2)

مردم‎شناسي جمعيّت ايران (2)

ابراهيم فيّاض

در مقاله هفته گذشته، جمعيت‎شناسي را به عنوان يك علم آماري معرفي و مباني اقتصادي و تئوريك آن را بررسي كرديم. عنوان كرديم كه جمعيت‎شناسان با بررسي بنيان خانواده به اين نتيجه رسيدند كه با تضعيف اين مباني مي‎توانند برنامه‎هايي نظير كنترل جمعيت و مشكلات ناشي از آن را ساماندهي كنند. آن‎ها مطلب را به‎گونه اي صريح و شفافي مطرح نكردند، بلكه با زباني بسيار زيبا و اقناع‎كننده به بيان آن پرداختند، اما بطنش همان از هم پاشيدن خانواده بود. و چنين حالتي معنويت را هم خود به خود از بين مي‎برد. چراكه گفتند بايد روابط آزاد جنسي قبل از ازدواج شكل بگيرد، البته نه با اين بيان، بلكه گفتند ازدواج دير انجام شود. يعني براي اين‎كه بچه كمتر شود، ديرتر ازدواج كنند تا شانس بچه‎دار شدن كمتر ‎شود. معنايش اين مي‎شود كه قبل از ازدواج روابط جنسي آزاد داشته باشند. در اين‎جا چيزهايي مثل پاكي و باكرگي معناي خود را از دست مي‎دهند و جاي آن را فرهنگ ضد‎ باكرگي و ضد اخلاقي مي‎گيرد. به همين دليل از جمله مسائلي كه در جامعه رواج دادند، روابط جنسي قبل از ازدواج بود. متأسفانه اين موضوع را در ايران هم با عنوان ازدواج موقت مطرح كردند، به اين منظور كه خانواده را درهم شكنند.

ادامه نوشته

نشست رئيس و برخي از اعضاي انجمن جمعيّت آسيا در انجمن جمعيّت‌شناسي ايران

نشست رئيس و برخي از اعضاي انجمن جمعيّت آسيا در انجمن جمعيّت‌شناسي ايران

حاتم حسینی

روز شنبه 8 خرداد 1389 انجمن جمعيّت‌‌شناسي ايران ميزبان پروفسور ليلا ويساريا رئيس انجمن جمعيّت آسيا و تني چند از اعضاي انجمن جمعيّت آسيا از جمله پروفسور منير عالم و گوين جونز بود. در اين نشست كه رئيس انجمن جمعيّت‌شناسي ايران، اعضاي هيأت مديره‌ي انجمن و استادان و دانشجويان دوره‌هاي كارشناسي ارشد و دكتري جمعيّت‌شناسي حضور داشتند، از ساعت 4 تا 6 مدعوين به ارايه‌ي سخنراني بر اساس زمان‌بندي تعيين‌شده پرداختند.

ليلا ويساريا، رئيس انجمن جمعيّت آسيا، در سخنراني خود با عنوان "فعّاليت‌ها و برنامه‌هاي آينده‌ي انجمن جمعيّت آسيا" به سابقه‌ي شكل‌گيري و فرآيند تكوين انجمن جمعيّت‌ آسيا اشاره نمودند و گفتند: 60 درصد جمعيّت جهان در آسيا زندگي مي‌كنند، اين در حالي بود كه هيچ انجمن قارّه‌اي وجود نداشت. بحث‌هاي مختلفي در هند، پاكستان و تايلند در ارتباط با ضرورت تأسيس انجمن جمعيّت آسيا صورت گرفته بود كه در تهران به ثمر نشست و به اين ترتيب انجمن جمعيّت آسيا تأسيس شد.

ادامه نوشته

جمعیّت متناسب و توسعه

جمعیّت متناسب و توسعه

غلام رضا پرهیزگار

قرن بیستم، آبستن نظریاتی مختلف در باب توسعه است. درباره این نظریات، میزان اعتبار آنها و پیامدهایشان، سخن، بسیار رفته است. دیگر آن که در توسعه به اموری مختلف توجه کرده اند و رابطه آنها را با توسعه سنجیده اند. از جمله این امور، «جمعیت» است که برنامه ریزان توسعه، اگر شناخت درستی از آن و پیامدهایش آن نداشته باشند، نمی توانند به الگویی مناسب برای توسعه دست یابند. در این باره، مبحث «جمعیت متناسب» را مطرح کرده اند که ما در این مقاله، تلاش می کنیم تصوّری از «جمعیت متناسب» ارائه دهیم؛ امّا پیش از آن به توضیحی درباره ارتباط میان جمعیت و توسعه می پردازیم.

ادامه نوشته

جمعیّت و چالش‌ها در هزاره‌ي سوّم

جمعیّت و چالش‌ها در هزاره‌ي سوّم

عبدالرّسول هاجري

12 تا 15 فوریه سال 2007 میلادی همزمان با 23 تا 26 بهمن‌ماهسال جارى، به دعوت صندوق جمعیت سازمان ملل(UNFPA)[1]،نشستی با عنوان کنفرانس بین‌المللی رهبران مسلمان برای حمایتاز جمعیت، جهت دستیابی به اهداف توسعه هزاره سوم[2] در جزیرهبالی اندونزی برگزار شد. محور اصلی این کنفرانس، بررسی روند پیشرفت تنظیم خانواده در میان مسلمانان و کشورهای اسلامی و راه‌های مقابله با شیوع بیماری‌های مقاربتی – به ویژه ایدز- در بین جوانان بود. بیش از 20 هیئت از سوی کشورهای اسلامی یا جامعه مسلمانان ساکن در کشورهای غیر اسلامى، نظیر فیلیپین، تایلند، چین در این کنفرانس شرکت داشتند. از ایران نیز هیئتی به سرپرستی دکتر ملک‌افضلى، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و درمان، در این کنفرانس بین‌المللی شرکت کرده بودند. دکتر تبرائیان از چهره‌های ماندگار کشور و معاون بین‌المللی مجمع تقریب مذاهب اسلامی و بنده، دیگر اعضای این هیئت سه نفره بودیم.

ادامه نوشته

کنترل موالید از دیدگاه اسلام

کنترل موالید از دیدگاه اسلام

زهره رجبيان

می‌توان حدس زد که سیر تحولات در زمینه کشاورزی و صنعتى، بهبود شرایط بهداشتى، بویژه پیشرفت علوم پزشکی و به تبع آن کاهش مرگ و میر، تأثیر به سزایی در افزایش جمعیت جهان داشته است. قبل از آنکه نظر محققان و اندیشمندان جمعیت‌شناس به مسئله افزایش جمعیت و محدود بودن منابع طبیعى، جلب شود، توصیه سیاستمداران همواره در جهت تکثیر نفوس و افزایش جمعیت بود که منبع ثروت و قدرت به شمار می‌آمدند. سیاست‌ها و تدابیر جمعیتی از دهه‌های پایانی قرن هیجدهم با طرح دیدگاه «مالتوس» به موضوع تنظیم خانواده، آغاز شد. در ایران، سیاست‌های جمعیتی مبتنی بر تنظیم خانواده، طی دو مرحله اتخاذ و به مورد اجرا گذاشته شد. مرحله نخست، پیش از انقلاب و حدوداً از سال‌های 1341 آغاز شد و برای اولین بار دولت به مسایل جمعیتی توجه کرد. در برنامه سوم عمرانى، مسئله جمعیت مورد عنایت قرار گرفت و در سال 1346 واحدی به نام «بهداشت و تنظیم خانواده» در وزارت بهداری وقت شکل گرفت.

ادامه نوشته

تحوّلات باروري و سياست‌هاي جمعيّتي در ايران

تحوّلات باروري و سياست‌هاي جمعيّتي در ايران

محمّدجلال عبّاسي شوازي

اشاره

"تحوّلات باروري و سياست‌هاي جمعيّتي در ايران" عنوان نوشته‌اي است كه محمّدجلال عبّاسي شوازي براي هفته‌نامه‌ي سپيد ارسال نموده و در شماره‌ي ۷، خرداد ۱۳۸۸ در صفحه‌ي ۱۵۳ اين نشريه چاپ شده است. در اين مقاله، نويسنده با اشاره به روند تحوّلات و تغييرات جمعيّت در ايران و تجربه‌ي باروري زير سطح جايگزيني در شرايط كنوني، بر ضرورت احياي شوراي عالي جمعيّت در كشور تأكيد نموده و اين پرسش را پيش‌ كشيده‌اند كه آيا بايد به جاي برنامه‌ريزي بلندمدّت جمعيّتي، وقت مسئولان و كارشناسان صرف پرداختن به موضوعات و پيامدهاي روزمرّه‌ي جمعيّتي بگردد؟

ادامه نوشته

هيچ اشكال شرعي بر كنترل جمعيّت وارد نشده است

هيچ اشكال شرعي بر كنترل جمعيّت وارد نشده است

اظهارات مكرر رئيس‌جمهور درباره افزايش جمعيت و لغو سياست‌هاي كنترل جمعيت، اگر چه در روزهاي گذشته واكنش‌هاي كارشناسان اقتصادي، بهداشتي و سياسي كشور را در پي داشت. اما  براي نخستين بار پس از اين اظهارات مخالفت‌هايي از سوي 2 وزير بهداشت دولت‌هاي پيشين و از يك تريبون عمومي نسبت به اين اظهارات ايراد شد. سيد عليرضا مرندي كه پيش از اين نيز در گفت‌وگويي نسبت به اظهارات رئيس‌جمهوري گلايه كرده و گفته بود براي تصويب قانون تنظيم خانواده از امام خميني(ره) نظرخواهي شده و حتي نظر مقام معظم رهبري نيز با اين قانون موافق بوده است، باز هم در سخنراني ميان دستورش به‌طور خلاصه، دلايل اعمال سياست‌هاي تنظيم خانواده را تشريح و تاكيد كرد: هيچ كدام از مراجع عظام تقليد اشكال شرعي در امر تنظيم خانواده و كنترل جمعيت مطرح نكردند. 

ادامه نوشته

موافقان و مخالفان افزايش جمعيّت ایران

موافقان و مخالفان افزايش جمعيّت ایران

كمتر از يك هفته پس از سخنان رئيس‌جمهور درباره مخالفت وي با سياست «دو تا فرزند كافي است» و اجراي طرح آتيه فرزندان، هرچند بعضي مسوولان سخنان رئيس‌جمهور را مطايبه و خالي از تهديد براي رشد جمعيت كشور خواندند، اما مركز بررسي‌هاي استراتژيك نهاد رياست جمهوري، سياست‌هاي جمعيتي كشور را در دست بررسي قرار داد. هنگامي كه رئيس‌جمهور، هفته گذشته ابتدا در جمع مردم آذربايجان غربي از اجراي طرح آتيه و اعطاي يك ميليون تومان پس‌انداز به حساب نوزادان خبر داد، عده‌اي پيش‌بيني كردند اين طرح، مشوقي براي افزايش جمعيت خواهد بود. وزير بهداشت و درمان در واكنش گفت كه اين طرح خالي از تهديد براي سياست كنترل جمعيت است، اماچند روز بعد، محمود احمدي‌نژاد در مصاحبه تلويزيوني شبكه يك، بصراحت مخالفت خود را با سياست‌ كنترل جمعيت اعلام كرد و گفت: يك‌بار گفتم خيلي‌ها تمسخر كردند، با دو بچه كافيه مخالفم، چون كشور ما قابليت داشتن 150 ميليون جمعيت را دارد و امكانات فعلي كشور نيز با 30 و 60 سال اخير بسيار متفاوت است. رئيس‌جمهور داشتن دو فرزند را يك سياست غربي دانست كه امروز آنان را به پشيماني و صرف سرمايه سنگين براي حفظ هويت و فرهنگ خود واداشته است. وي‌ گفت: چرا بايد در مسيري قرار بگيريم كه نتيجه آن مشخص است؟

ادامه نوشته

مجلس با سياست افزايش جمعيّت مخالف است

مجلس با سياست افزايش جمعيّت مخالف است 

با گذشت چند روز از اظهارات محمود احمدي نژاد رئيس جمهور در مورد مخالفت با سياست کنترل جمعيت و حمايت از افزايش مواليد، اين اظهارات همچنان با واکنش هايي همراه است. روز گذشته عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس اعلام کرد: مجلس بررسي هاي خود را در زمينه اظهارات اخير رئيس جمهور در رابطه با افزايش جمعيت آغاز کرده و کميسيون بهداشت و درمان با اين پيشنهاد مخالف است و نسبت به اين موضوع موضع گيري کرده است.  انوشيروان محسني بندپي در گفت وگو با ايلنا افزود: بر اساس يافته هاي سازمان بهداشت جهاني، يونسکو و بانک جهاني کشورها و نظامات سياسي تشويق  شده اند که رشد جمعيتي دقيقي داشته باشند تا بتوانند رفاه و ارتقاي شاخص ها را براي کشورشان به ارمغان بياورند. 

ادامه نوشته

سياست‌هاي تنظيم خانواده و كنترل جمعيّت در كشور بايد بازنگري شود

سياست‌هاي تنظيم خانواده و كنترل جمعيّت در كشور بايد بازنگري شود

استان ها: معاون پارلماني رئيس‌جمهور، بر بازنگری سياست‌هاي كنترل جمعيت و تنظيم خانواده در کشور تأکید کرد. به گزارش خبرگزاري شبستان از اهواز، حجت‌الاسلام سيد ‌محمد رضا ميرتاج‌الديني، معاون پارلماني رئيس‌جمهور، امروز در همايش همت مضاعف و كار مضاعف در عرصه فرهنگ ديني که در تالار مهر اهواز برگزار شد، با بیان این مطلب گفت: بيش از چهار دهه است كه در كشور سياست‌هاي كنترل جمعيت و تنظيم خانواده در حال اعمال است و ضرورت بازنگري در اين سياست‌‌ها احساس مي‌شود. وي افزود: كشور ايران داراي منابع ثروتي بسيار زياد است و با توجه به سطح مديريت كشور و منابع موجود مي‌توان جمعيت بيش از 150 ميليون نفر در كشور را مديريت كرد.

ادامه نوشته

ماجرای کنترل جمعیّت در دهه‌ي 1360

ماجرای کنترل جمعیّت در دهه‌ي 1360

اميرهادي انواري

کنترل جمعیت و تنظیم خانواده در ایران پس از انقلاب، از برنامه‌هایی است که می‌توان موفقیت آن را در بین کشورهای جهان به رخ کشید. کمتر از یک سال بعد از آنکه  نماینده صندوق جمعیت سازمان ملل‌متحد در سمینار روز جهانی جمعیت، ایران را نمونه موفق اجرای برنامه تنظیم خانواده در كشورهای اسلامی توصیف كرد، محمود احمدی‌نژاد مخالفت خود را با شعار معروف«فرزند کمتر، زندگی بهتر» به‌طور رسمی اعلام کرد. از دیدگاه رییس‌جمهور، خانواده‌ها باید هرچه بیشتر به تولید موالید مشغول شوند و برای این کار مشوق‌هایی هم پیش‌بینی کرده است و از آن دسته می‌توان به ارایه تسهیلات به فرزندان تازه‌متولد شده اشاره کرد. اگرچه این روزها نظر مساعد آقای احمدی‌نژاد نسبت به تلاش بیشتر زوج‌ها برای تولید موالید هرچه بیشتر نقل مجالس شده، اما این بحث سابقه‌ای تاریخی نیز دارد. دورانی که در آن ایران در حال انفجار جمعیتی بود و اغلب روحانیون سنتی نیز به اتفاق معتقد به ازدیاد موالید بودند، اما با نظر تاریخی حضرت امام، همه چیز به یکباره دگرگون شد و آثار آن نظر تاریخی، در سال 87 که سازمان ملل در وصف موفقیت ایران در کنترل جمعیت سخن گفت بروز و ظهور یافت.

ادامه نوشته

سياست‌هاي كنترل جمعيّت؛ اهداف و نتايج

سياست‌هاي كنترل جمعيّت؛ اهداف و نتايج

نويسنده؟

هدف از اين نوشتار نفي يا اثبات ضرورت فعلي و مقطعي برنامه‌هاي كنترل جمعيت و تنظيم خانواده نيست؛ بلكه ايجاد پرسش‌هاي نوين در اين باره و شفاف‌سازي ابعاد مختلف بحث مزبور است. در حال حاضر تنظيم خانواده، جزو بهداشت باروري و بهداشت بارورى، از مفاهيم حقوق بشري محسوب مي‌شود. معمولاً ايجاد جنبه حقوق بشري براي انگاره‌اي خاص، آن را به يك دغدغه جهاني و ملي تبديل مي‌كند.

ادامه نوشته

دو گفت و گوی اصولگرایانه درباره‌ي "دو تا بچّه کافیه"

دو گفت و گوی اصولگرایانه درباره‌ي "دو تا بچّه کافیه"

فاطمه‌ي بداغي، محمّدرضا زيبايي‌نژاد

دكتر فاطمه بداغي پيش از اين قاضي دادگستري و معاون آموزشي مركز امور مشاوران حقوقي وكلا و كارشناسان قوه قضاييه بود. او نماينده اين قوه در شوراي فرهنگي اجتماعي زنان آغاز و معاون حقوقي رييس‎جمهور در دولت دهم است. بداغي داراي دكتراي حقوق خصوصي است كه با وي درباره بازنگري در كنترل جمعيت و حرف‌هاي رييس‎جمهور در اين زمينه صحبت كرديم. معاون حقوقي رييس‎جمهور پيش از اين گفت و گو با دكتر احمدي‎نژاد در اين زمينه صحبتي داشته كه نقل آن‎ها اين گفت‎و‎گو را جذاب‎تر كرده است.
از کنترل جمعیت که حرف مي‌زنيم، ذهن‌مان بیشتر سراغ موضوعات بهداشت باروری و یا منابع زمینی در کشورمان می‌رود، اما به‎طور قطع این موضوع ابعاد دیگری هم دارد که حجت‌الاسلام‎ و‎المسلمین محمدرضا زیبایی‌نژاد در گفت‎وگو با پنجره به آن‎ها اشاره کرده است. زیبایی‎نژاد مؤسس و مسئول دفتر مطالعات و تحقیقات زنان حوزه علیمه قم است و کتاب‌هایی چون «درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام»، «فمینیسم و دانش‌های فمینیستی»، «مسیحیت‌شناسی مقایسه‌ای» و ده‎ها مقاله در حوزه مسایل زنان و خانواده از وی منتشر شده است.

ادامه نوشته