خانواده، ازدواج و خويشاوندي در شهرك حاجي قوچان

خانواده، ازدواج و خويشاوندي در شهرك حاجي قوچان

محمّدعلي حجّتي

 اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد مردم‌شناسي با راهنمايي دكتر محمّدعلي يوسفي‌زاده و مشاوره‌ي دكتر جلال‌الدّين رفيع‌فر در گروه مردم‌شناسي دانشكده‌ي علوم اجتماعي دانشگاه تهران در سال 1375 انجام شده است. تحقيق در سه بخش اصلي خانواده، ازدواج و نظام خويشاوندي صورت گرفته است. در اين بررسي از شيوه‌هاي مختلف تحقيق مردم‌شناسي استفاده شده است. مهم‌ترين روش مطالعه استفاده از فن دودمان‌نامه بوده است. مباني نظري تحقيق مبتني بر روش‌هاي مكتب فونكسيوناليسم ساختي و در چارچوب آن كاركردهاي خانواده بررسي شده است. در زمينه‌ي ازدواج، از مشاهده‌ي مستقيم همراه با مشاركت استفاده شده است. جامعه‌ي آماري يك روستاي تُرك‌زبان در شمال غربي شهرستان قوچان است كه داراي جمعيّتي بالغ بر 426 نفر در قالب 89 خانوار بوده است. نتايج جمعيّت‌شناختي حاصل از اين بررسي گوياي آن است كه بُعد خانوار 7/5 و نسبت جنسي 107 بوده است. 6/95 درصد خانوارها تك‌همسر و تنها در 4/4 درصد خانوارهاي مورد بررسي، چند همسري رايج بوده است. اين بررسي نشان مي‌دهد كه 3/14 درصد ازدواج‌ها با خويشاوندان نزديك، 11 درصد با خويشاوندان دور، و 7/74 درصد با افراد غيرخويشاوند صورت گرفته است.  

ازدواج و عدم توازن در تعداد دو جنس: مضيقه‌ي ازدواج در ايران (1375-1345)

ازدواج و عدم توازن در تعداد دو جنس: مضيقه‌ي ازدواج در ايران (1375-1345)

ناهيد درودي آهي

 اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد جمعيّت‌شناسي و با راهنمايي دكتر حسن سرايي و مشاوره‌ي دكتر محمّد ميرزايي در گروه جمعيّت‌شناسي دانشكده‌ي علوم اجتماعي دانشگاه تهران در سال 1380 انجام شده است. تحقيق حاضر به شيوه‌ي اكتشافي در پي بررسي ميزان و چگونگي پيدايش اين دو پديده در ايران است. براي اين منظور، محقّق تلاش كرده است تا ابتدا با استفاده از روش اسنادي داده‌هاي وضعيّت زناشويي را در چهار سرشماري 1345 تا 1375 بر حسب جنس بررسي كند و با تشكيل جدول‌هاي زناشويي به تفكيك جنس و در سه مقطع 1355، 1365 و 1375 طيف وسيعي از اميد زندگي همراه با تجرّد را در سنين مختلف و تحوّلات آن‌ها را در طول زمان بررسي كند.

ادامه نوشته

بررسي روند تحوّلات سنّ ازدواج و عوامل اجتماعي ـ جمعيّتي مؤثّر بر آن طيّ سال‌هاي 1375-1355

بررسي روند تحوّلات سنّ ازدواج و عوامل اجتماعي ـ جمعيّتي مؤثّر بر آن طيّ سال‌هاي 1375-1355

پروانه آستين‌فشان

 اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد جمعيّت‌شناسي با راهنمايي دكتر محمّدجلال عبّاسي شوازي و مشاوره‌ي دكتر محمّد ميرزايي و دكتر محمود قاضي طباطبايي در گروه جمعيّت‌شناسي دانشكده‌ي علوم اجتماعي دانشگاه تهران در سال 1380 به انجام  رسيده است. هدف اصلي تحقيق، بررسي اجمالي روند تحوّلات ازدواج در ايران و تعيين‌كننده‌هاي اجتماعي ـ جمعيّتي آن در طول  دوره‌ي 1355 تا 1375 مي‌باشد. روش تحقيق اسنادي و داده‌هاي آن از نشريه‌هاي سرشماري مركز آمار ايران طيّ دو دهه‌ي 1365-1355 و 1375-1365 به دست آمده است. نتايج حاكي از آن است كه متغيّرهاي مورد بررسي حدّاكثر 50 درصد تغييرات ميانگين سنّ ازدواج را تبيين مي‌كنند. مقايسه‌ي مناطق شهري و روستايي نشانگر مشابهت نسبي در شاخص‌هاي مورد بررسي به ويژه ميانگين سنّ ازدواج است. بر اساس نتايج به دست آمده، ميزان باسوادي و به‌ويژه تحصيلات عالي، يكي از مهم‌ترين عوامل مؤثّر در تأخير سنّ ازدواج است.

منبع: عبّاسي شوازي 1383: ۲۶.

تحليل دموگرافيك وضعيّت زناشويي

تحليل دموگرافيك وضعيّت زناشويي

زهرا المطهّري

 اين پايان‌نامه با راهنمايي دكتر محمّد ميرزايي و مشاوره‌ي دكتر شهلا كاظمي‌پور در مقطع كارشناسي ارشد جمعيّت‌شناسي در سال 1375 در گروه جمعيّت‌شناسي دانشكده‌ي علوم اجتماعي دانشگاه تهران به انجام رسيده است. بررسي حاضر تحقيقي است پهنانگر و طولي كه وسعتي برابر با جمعيّت كلّ كشور در سال‌هاي 1335 تا 1370 دارد. روش تحقيق اسنادي و مبناي اصلي مطالعات محقّق نشريه‌هاي سرشماري عمومي نفوس و مسكن كلّ كشور در سال‌هاي 1335 تا 1365 و آمارگيري جاري جمعيّت 1370 مي‌باشد. علاوه بر اين‌ها، از سال‌نامه‌هاي آماري و آمارهاي سازمان ثبت احوال نيز استفاده شده است. هدف اصلي محقّق ترسيم وضعيّت زناشويي در ايران به تفكيك مناطق شهري و روستايي و در بين دو  جنس و تحليل روند تغييرات آن در طول 35 سال گذشته است. نتايج نشان مي‌دهد كه شمار و نسبت ازدواج‌كرده‌ها در گروه‌هاي سنّي اوّليه‌ي ازدواج در طول سال‌هاي مورد بررسي كاهش يافته است. نرخ خام ازدواج در كشور به دلايلي چون عدم تأخير يا عدم ثبت ازدواج‌هاي شرعي و ازدواج‌هاي دوّم و بيش‌تر، پايين‌تر از بسياري از كشورهاست. شاخص عموميّت ازدواج در طول سال‌هاي مورد بررسي تقريباً ثابت بوده و از شاخص تجرّد قطعي و آستانه‌ي تجرّد، كاهش نسبت مجرّدين قطعي در مردان تا سال 1365 و افزايش دوباره‌ي آن در سال 1370 استنباط مي‌شود. زنان شهري وضعيّتي تقريباً ثابت و زنان روستايي با افزايش ميزان تجرّد روبرو بوده‌اند. علاوه بر اين‌ها، آستانه‌ي تجرّد و سنّ متوسط ازدواج زنان روستايي كشور افزايش يافته است.

منبع: عبّاسي شوازي 1383: ۲۵.

عوامل اقتصادي ـ اجتماعي و فرهنگي مؤثّر بر باروري عشاير ديناران باب ايل بختياري (هفت سنگ) و مقايسه با

عوامل اقتصادي ـ اجتماعي و فرهنگي مؤثّر بر باروري عشاير ديناران باب ايل بختياري (هفت سنگ) و مقايسه با روستاهاي ديناران و شهر اردل

علي بهراميان ريگكي

اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد جمعيّت‌شناسي دانشگاه تهران و با راهنمايي دكتر فرّخ مصطفوي و مشاوره‌ي دكتر اسماعيل مجدآبادي فراهاني، دكتر كريم منصورفر و دكتر جواد صفي‌نژاد در سال 1374 به انجام رسيده است. هدف از اين بررسي، تبيين رابطه‌ي عوامل اقتصادي ـ اجتماعي و فرهنگي با باروري بوده است. روش تحقيق پيمايش و تكنيك گردآوري اطّلاعات پرسشنامه‌ي همراه با مصاحبه بوده است. از ويژگي‌هاي اصلي اين تحقيق، حضور محقّق در ميدان تحقيق بوده است. علاوه بر اين، از روش تاريخي و مراجعه به اسناد و مدارك نيز استفاده شده است. جمعيّت آماري، خانوارهاي عشاير ديناران باب، روستاهاي ديناران و شهر اردل و واحد نمونه، زنان 49-15 ساله‌ي داراي همسر در سه جامعه‌ي عشايري، روستايي و شهري بوده است. حجم نمونه 527 خانوار است كه با روش‌هاي نمونه‌گيري تصادفي ساده، طبقه‌اي ـ نسبي و تصادفي ساده به ترتيب از جامعه‌ي عشايري، روستاهاي ديناران و شهر اردل انتخاب شده‌اند. در تجزيه و تحليل داده‌ها از جدول‌هاي توصيفي، ضرايب همبستگي، آزمون آناليز واريانس و مدل‌هاي رگرسيون چندمتغيّره استفاده شده است.

ادامه نوشته

تعيين الگوهاي باروري از طريق شيردهي با استفاده از برنامه‌ي شبيه‌سازي

تعيين الگوهاي باروري از طريق شيردهي با استفاده از برنامه‌ي شبيه‌سازي

غلام‌رضا بابايي روچي

 اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد آمار حياتي با راهنمايي دكتر محمود محمودي و مشاوره‌ي دكتر زهرا پورانصاري و پرويز كمالي در دانشكده‌ي علوم پزشكي دانشگاه تربيّت مدرّس در سال 1367 به انجام رسيده است. هدف از اين بررسي، نمايش الگوهاي باروري از طريق شبيه‌سازي بوده است. به منظور آزمون نتايج حاصل از برنامه‌ي شبيه سازي از مدل باروري كول و تراسل استفاده شده است.

ادامه نوشته

مقايسه‌ي رفتارهاي باروري در استان‌هاي كشور

مقايسه‌ي رفتارهاي باروري در استان‌هاي كشور

مهرداد آذران

 اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد آمار حياتي در دانشكده‌ي بهداشت دانشگاه علوم پزشكي تهران و با راهنمايي دكتر كاظم محمّد و مشاوره‌ي دكتر محمود محمودي و دكتر فيروز آزردگان در سال 1374 به انجام رسيده است. هدف اين تحقيق، درك عوامل و تعيين‌كننده‌هاي باروري است. روش مطالعه غيرتجربي است. اين بررسي با استفاده از اطّلاعات نمونه‌گيري سال 1370 وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در مورد زنان 49-15 ساله‌ي شوهردار صورت گرفته است. حجم نمونه 8341 نفر بوده است كه با استفاده از روش نمونه‌گيري خوشه‌اي انتخاب شده و هر خوشه شامل هفت خانوار است. در تجزيه و تحليل داده‌ها از بسته‌ي نرم‌افزاري اس پي اس اس و جي ال آي ام استفاده شده است.

ادامه نوشته

تأثير تحصيلات بر باروري زنان 49-15 ساله‌ي متأهّل منطقه‌ي شهري شهرستان اقليد

تأثير تحصيلات بر باروري زنان 49-15 ساله‌ي متأهّل منطقه‌ي شهري شهرستان اقليد

سياوش افشارپور

 اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد جمعيّت‌شناسي با راهنمايي دكتر محمّد ميرزايي و مشاوره‌ي دكتر محمّد جهانفر در گروه جمعيّت‌شناسي دانشكده‌ي علوم اجتماعي دانشگاه تهران در سال 1372 به انجام رسيده است. جامعه‌ي آماري كليه‌ي زنان ازدواج‌كرده‌ي داراي همسر 49-15 ساله است كه در زمان بررسي شمار آن‌ها برابر با 5426 نفر بوده و از ميان آن‌ها 570 نفر با روش نمونه‌گيري تصادفي سيستماتيك انتخاب شده است. روش تحقيق پيمايش و تكنيك گردآوري اطّلاعات پرسشنامه‌ي ساخت‌يافته بوده است. تجزيه و تحليل داده‌ها در دو سطح توصيف وتحليل صورت رگفته است. در سطح توصيف از اماره‌هاي ميانگين، ميانه، مُد، انحراف استاندارد، واريانس و ... استفاده شده است. در سطح تحليل نيز از جدول‌هاي دوبعدي وازمون آماري كاي اسكور، ضرايب همستگي، همبستگي تفكيكي و رگرسيون چندمتغيّره استفاده شده است.

منبع: عبّاسي شوازي 1383: ۴۴.

بررسي عوامل اقتصادي ـ اجتماعي و جمعيّتي مؤثّر بر باروري شهر نهاوند

بررسي عوامل اقتصادي ـ اجتماعي و جمعيّتي مؤثّر بر باروري شهر نهاوند

 كاووس احمدوند

 اين پايان‌نامه در مقطع كارشناسي ارشد جمعيّت‌شناسي با راهنمايي دكتر اسماعيل مجندآبادي و مشاوره‌ي دكتر محمّد جهانفر در گروه جمعيّت‌شناسي دانشكده‌ي علوم اجتماعي دانشگاه تهران در سال 1376 به انجام رسيده است. نويسنده در اين رساله در جستجوي تعيين‌كننده‌هاي اقتصادي ـ اجتماعي و جمعيّت‌شناختي مؤثّر بر باروري بوده است. روش تحقيق پيمايشي و تكنيك گردآوري داده‌ها پرسشنامه‌ي همراه با مصاحبه بوده است. جمعيبت آماري شامل كليّه‌ي زنان داراي همسر واقع در سنين باروري بوده است كه شمار آن‌ها در سال 1375، 11519 نفر بوده كه از ميان آن‌ها 400 نفر با روش نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شده است. در تجزيه و تحليل داده‌ها از جدول‌هاي توزيع فراواني، جدول‌ها دو بعدي و آزمون كاي اسكور همراه با برخي از ضرايب همبستگي و رگرسيون چندمتغيّره استفاده شده است.

ادامه نوشته

قوميّت و باروري: تبيين رفتارهاي باروري زنان كُرد و تُرك شهرستان اروميه

قوميّت و باروري: تبيين رفتارهاي باروري زنان كُرد و تُرك شهرستان اروميه

حاتم حسيني

اين رساله در مقطع دكتري تخصّصي جمعيّت‌شناسي و با راهنمايي دكتر محمّدجلال عبّاسي شوازي و مشاوره‌ي آقايان دكتر محمود قاضي طباطبايي و دكتر حسين محموديان توسّط حاتم حسيني در گروه آموزشي جمعيّت‌شناسي دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۷ به انجام رسيده است. هدف از نگارش اين رساله بررسي تطبيقي رفتار باروري گروه‌هاي قومي کُرد و تُرک ساکن در شهرستان اروميه و تعيين‌کننده‌هاي آن به‌منظور دستيابي به يک چارچوب تحليلي مناسب جهت تبيين رابطه‌ي قوميّت و باروري مي‌باشد. اين رساله در 8 فصل سازمان يافته است. فصل اوّل با عنوان کلّيات شامل طرح مسأله، هدف‌هاي تحقيق و اهميّت و ضرورت بررسي مي‌باشد. در فصل دوّم، بر اساس زمينه‌هاي نظري و تجربي تحقيق و خلاء‌هاي تحقيقاتي موجود در رويکردهاي نظري و مطالعات تجربي قوميّت و باروري، ضمن ارايه‌ي چارچوب مفهومي و مدل‌هاي تحليل، فرضيه‌هاي تحقيق را ارايه کرده‌ايم. در فصل سوّم با عنوان روش‌شناسي ضمن معرّفي جمعيّت آماري و حجم نمونه، به بيان روش‌هاي نمونه‌گيري و گردآوري داده‌ها و نيز روش‌هاي آزمون و تجزيه و تحليل داده‌ها، متغيّرهاي موردبررسي و در نهايت اعتبار و روايي پرسشنامه‌ي تحقيق پرداخته‌ايم.

ادامه نوشته

سالخوردگی جمعیّت ایران

سالخوردگی جمعیّت ایران

استاد راهنما: دكتر حبيب‌اللّه زنجاني، استاد مشاور: ايرج كمالي

دانشجو: صمد شه‌نهاد

چكيده

افزایش تعداد سالخوردگان، به پیر‌شدن جامعه می‌انجامد، سالخوردگی را نباید تنها به عنوان یک حادثه‌ي معمولی روزمرّه تلقّی نمود بلکه پیر‌شدن جامعه منجر به وقوع سریع مشکلاتی می‌گردد که در این راستا تدارکات و کمک‌رسانی به آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. امروزه مسائل و مشکلات سالمندان که با افزایش تعداد و نسبت آنان مرتبط است، آن قدر از دیدگاه ملل جهان اهمیّت پیدا کرده است که سال ۱۹۹۹ را سال بین‌المللی سالمندان نامیده‌اند. رشد شتابان و فزاینده‌ي جمعیّت سالخورده و اثرات عمیقی که این پدیده بر شرایط اقتصادی - اجتماعی دارد، باعث شده است سالخوردگی به عنوان مسئله‌ای اجتماعی در اکثر جوامع امروز مطرح گردد. تحقیق حاضر به روش اکتشافی بوده و میزان سالخوردگی جمعیّت را به صورت روندی در دوره‌های سرشماری مورد بررسی قرار می‌دهد. جامعه‌ي آماری این تحقیق نیز با توجّه به موضوع آن، شامل همه‌ي سالخوردگان ایران بوده که در مواقع مورد لزوم با تعدادی از کشورها مقایسه شده است. در این بررسی ویژگی‌های جمعیّتی شامل: جنس، مهاجرت، مرگ‌و‌میر، ازدواج و زناشویی، امید زندگی و... مورد کنکاش قرار گرفته است. بر اساس نتايج اين بررسي، ساخوردگی پدیده‌ای است که امکان حذف آن از اجتماع وجود ندارد و این امر در سطح جمعیّت کشورها از حقایق انکار‌ناپذیر است و باید با راه‌کارها و برنامه‌های مناسب آینده‌نگر به استقبال آن رفت. اين پايان‌نامه در سال ۱۳۸۳ در رشته‌ي كارشناسي ارشد علوم اجتماعي در دانشگاه آزاد اسلامي واحد رودهن دفاع شده است.